ÖZEL İNŞAAT İŞYERLERİ KAYIT VE BELGE İNCELEMESİNDE MESLEK MENSUPLARI TARAFINDAN YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER

1. Araştırma yapılırken bina inşaatı işyerlerinde inşaatın bitirildiği tarihe kadar kuruma bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınır.
2. Özel bina inşaatlarının maliyet bedeli binanın ruhsatnamesinde kayıtlı yüzölçümü ile sınıfı ve grubuna göre belirlenen birim maliyet bedelinin çarpımı suretiyle hesaplanacaktır. Bu hesaplamada Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca tespit edilen inşaatın sınıf ve yapı grubuna göre belirlenen birim maliyetler temel alınır.
3. Başladığı yıl içinde bitirilmiş olan inşaat maliyeti için, başladığı yılda tespit edilen birim maliyet bedeli esas alınır.
4. Başladığı yıldan sonraki yıllarda tamamlanmış inşaat maliyetinin hesabında ise bitirildiği yıldan bir önceki yıla ait birim maliyet bedeli esas alınır.
5. Sosyal Güvenlik Kurumu asgari işçilik tespit komisyonunca belirlenen çeşitli işkollarına ait asgari işçilik oranlarını gösterir tebliğ uyarınca, bu tebliğdeki oran uygulanarak asgari işçilik hesaplaması yapılır.
6. İşyerine ait defter ve belgelerin incelemesi sonucu tespit edilecek maliyet, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından belirlenen maliyetlerden fazla olması durumunda yasal defterdeki maliyetler temel alınmalıdır.
7. İnşaat ruhsatnamesinde belirtilen inşaat sınıf veya grubundan yüksek ya da yüzölçümünden daha fazla yapıldığı anlaşılan özel bina inşaatlarında tespit edilen yapı, sınıf, grup, yüzölçümü dikkate alınır.
8. İnşaatın başladığı ve bitirildiği tarih, yapı sınıfı, yapının cinsi, yüzölçümü, inşaatın mahiyeti ile ilgili işveren tarafından kurum, kuruluşlar veya belediyeden alınacak resmi yazı ile tespit edilir.
9. Yasal süre içinde tescil edilmemiş olan inşaatın başladığı tarih resmi belge ile ispat edilememesi hâlinde ruhsat tarihi inşaatın başladığı tarih olarak kabul edilir.
10. Bina inşaatlarının maliyeti tespit edilirken, m2birim maliyetleri içinde yer almayan arsa tutarı, banka faiz gideri, proje giderleri bina maliyetine eklenmez.
11. Fatura ve gider belgelerinde kayıtlı tutarların bu belgelerden yapıldığı anlaşılan işlere karşılık alınan hak ediş raporu ile ödenen tutarlardan fazla olması durumunda aşan kısım incelemede dikkate alınmaz.
12. İncelemede yapılan ödemelerin katma değer vergisi dışındaki tutarları esas alınır.
13. Asgari işçilik oranı belirlenirken meslek mensubu tarafından asgari işçilik oranı tam uygulanmakta olup, ünitece yapılan %25 eksiltme uygulanmamalıdır.
14. Meslek mensuplarının, faturayı düzenleyen firma veya şahısların defter ve belgelerini inceleme yetkileri bulunmamaktadır. Doğruluğundan şüpheye düştükleri faturalı ödemeleri, nedeni de belirtilmek suretiyle incelemede dikkate alınmamalıdır. İnceleme raporunda, söz konusu faturaların dikkate alınıp alınmayacağı hususunun sigorta müfettişince yapılacak inceleme sonucunda karar verilmesi gerektiği yönünde öneride bulunacaktır.
15. İnceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik tutarının kuruma bildirilmiş olan prime esas kazançlar toplamı ile aynı veya daha fazla tutarda olduğunun anlaşılması durumunda işverene meslek mensubu tarafından ilişiksizlik belgesi verileceğine dair rapor düzenlenir.

Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamının, inceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik miktarından az olması durumunda işveren kayıtlarında yer alan;

• Alt işveren tarafından yapılan işler hariç olmak üzere, ünitesi ve işyeri sicil numarası belirtilmek kaydıyla işin bazı bölümlerini yapan Kanun kapsamındaki diğer işverenlerden alınmış faturalara dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
• Bağ-Kur ve vergi sicil numaraları belirtilmek kaydıyla, işin bazı bölümlerinin yanında sigortalı çalıştırmadan bizzat yapan iş sahiplerinden alınmış faturalara ve gider belgelerine dayanılarak yapılan malzemeli işçilik ödemeleri,
• Aynı faturada hem malzeme ve hem de işçilik tutarı kayıtlı ise, her iki tutar birbirinden ayrı kaydedilmiş olsa bile toplam fatura tutarı,
• Malzeme bedelinden ayrı olarak nakliye bedelinin kesin bir şekilde belirlendiği faturalara dayanılarak yapılan nakliye ödemeleri, malzemeli işçilik ödemesi olarak maliyet bedelinden düşülerek kuruma bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı yeniden hesaplanır.

Bu süreçler tamamlandıktan sonra özel inşaat işyeri incelemelerinde genel olarak aşağıdaki formül kullanılarak asgari işçilik tutarı hesaplanmaktadır.

Asgari İşçilik Tutarı= (Toplam m2 x Metrekare Birim Maliyet Bedeli)*Asgari İşçilik Oranı)

Örnek 1: ABC A.Ş. 2016 yılında betonarme karkas bina inşaatı (komple) yaparak bitirmiştir. İnşaatın bilgileri aşağıdaki tablodaki gibidir.

Bu verilen bilgilere göre meslek mensubu tarafından hesaplama şu şekilde yapılacaktır.

Aynı yıl içinde başlayıp aynı yılda biten inşaatın metre kare birim maliyeti belirlenirken, başladığı yılın maliyeti temel alınmalıdır.

Metre kare birim maliyet ile toplam metre kare çarpılarak inşaatın tüm maliyeti bulunur.

3500 m2 x 1.320 TL = 4,620.000 TL

Belirlenen tüm yapı maliyetine asgari işçilik oranı uygulanarak iş için gerekli olan en az işçilik tutarı bulunur.

4.620.000 x 0,09 = 415,800 TL

Sgk ya bildirilen işçilikten, iş için bildirilmesi gereken en az işçilik miktarı düşülerek eksik veya fazla fark işçilik tutarı bulunmuş olacaktır.

Sonuç: 455.000 – 415,800 TL = 39,200 TL fazla işçilik bildirimi yapıldığı tespit edilmiştir.