4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun “İlkeler” başlıklı 4’üncü maddesinde “Bu Kanun’a göre düzenlenecek sözleşmelerde, ihale dokümanında yer alan şartlara aykırı hükümlere yer verilemez.

Bu Kanun’da belirtilen haller dışında sözleşme hükümlerinde değişiklik yapılamaz ve ek sözleşme düzenlenemez.

Bu Kanun kapsamında yapılan kamu sözleşmelerinin tarafları, sözleşme hükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir.  İhale dokümanı ve sözleşme hükümlerinde bu prensibe aykırı maddelere yer verilemez.  Kanunun yorum ve uygulanmasında bu prensip göz önünde bulundurulur.” hükümleri bulunmaktadır.

Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin “Yüklenicinin genel sorumlulukları” başlıklı 6’ncı maddesinde “Yüklenici, işleri gereken özen ve ihtimamı göstererek planlayacak, projelendirecek (sözleşmede öngörüldüğü şekilde), yürütecek, tamamlayacak ve işlerde olabilecek kusurları sözleşme hükümlerine uygun olarak giderecektir. Yüklenici, bu sorumluluklarının yerine getirilmesi için, ister kalıcı, ister geçici nitelikte olsun, gereken bütün denetim, muayene ve testleri yaptıracak ve işçilik, malzeme, tesis, ekipman vb. temin edecektir.

Yüklenici, işin görülmesi sırasında ilgili mevzuatın izin vermediği insan ve çevre sağlığına zarar verici nitelikte malzeme kullanamaz veya yöntem uygulayamaz. İlgili mevzuatın izin verdiği malzeme ve yöntemler ise, öngörülmüş tedbirler alınarak ve usulüne uygun şekilde kullanılabilir. Bu yükümlülüklerin ihlal edilmesi halinde yüklenici, idarenin ve üçüncü şahısların tüm zararlarını karşılamak zorundadır.

Yüklenici, bu Genel Şartnamede öngörülen yükümlülük ve yasakları ihlâl ederek idareye veya üçüncü kişilere verdiği zarardan dolayı bizzat sorumludur.” hükmü,

 “Mevzuata uygunluk” başlıklı 12’nci maddesinde “İlgili bütün bildirimlerin ve bütün ödemelerin yapılması da dahil olmak üzere yüklenici… (b) Malları veya hakları, işler dolayısıyla herhangi bir şekilde etkilenen veya etkilenebilecek olan kamu kurum ve kuruluşlarının düzenlemelerine uyacak ve bu hükümlerin ihlali nedeniyle ortaya çıkabilecek bütün sorumluluk ve cezalardan dolayı idarenin zararını karşılayacaktır.” düzenlemesi,

 “Kamu düzenine ve mallarına zarar vermeme” başlıklı 15’inci maddesinde “Yüklenici işlerin yürütülmesi, tamamlanması ve işlerde olabilecek aksaklıkların giderilmesi için gereken bütün işlemlerde, sözleşme koşullarına uygun davranma yükümlülüğü içerisinde;

(a) Kamu düzenine ve kamusal yaşamın gereklerine uygun davranacak,

(b) Kamunun mülkiyeti veya hüküm ve tasarrufu altındaki taşınır ve taşınmaz mallar ile özel kişilerin mülkiyetindeki taşınır veya taşınmaz mallara, kamusal kullanıma tahsis edilmiş veya bırakılmış yol, meydan, park gibi orta mallarına ve kamu hizmetinde kullanılan mallara zarar vermeyecek, bunların kullanımına ve bunlara ulaşılmasına engel olmayacaktır.

Belirtilen hükümlerin ihlal edilmesi nedeniyle idarenin maruz kalabileceği tüm zarar, ceza, tazminat ve benzeri sorumluluklar ile bunların mali sonuçlarından doğacak giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır.” düzenlemesi,

 “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 19’uncu maddesinde “İşyerinde, işin başlamasından kabul belgesinin verilmesine kadar her türlü araç, malzeme, ihzarat, makine ve taşıtlar ile sözleşme konusu hizmet işinin korunmasından yüklenici sorumludur.

Yüklenici, kazaların, zarar ve kayıpların meydana gelmesini önlemek amacı ile gereken bütün önlemleri almak ve kontrol teşkilatı tarafından, kaza, zarar ve kayıp ihtimallerini azaltmak için verilecek talimatların hepsine uymak zorundadır.

Yüklenici, işin devamı süresince iş yerinde yapılacak çalışmalarda her türlü güvenlik önlemini almak zorundadır. İş sahasında veya çevresindeki bölgede, yeterli güvenlik önleminin alınmaması nedeniyle doğabilecek hasar ve zararın ödenmesinden yüklenici sorumludur. Ayrıca yüklenici, işyerinde kullanılan ekipmanın neden olabileceği kazalardan korunma usullerini ve önlemlerini çalışanlara öğretmek zorundadır. Bu konularda gerek kontrol teşkilatı tarafından istenen ve gerekse yüklenicinin kendi arzusu ile uyguladığı güvenlik ve koruma önlemlerine ilişkin giderlerin tümü yükleniciye aittir…” düzenlemesi,

 “Yüklenicinin kusuru dışındaki hasar ve zararlar” başlıklı 20’nci maddesinde “Olağanüstü haller ve doğal afetlerin işyerlerinde ve yapılan işlerde meydana getireceği hasar ve zararlar ile sigortalanabilir riskler sigorta kapsamında olsun veya olmasın yüklenici bu hasar ve zararlar için idareden hiç bir bedel isteyemez. Ancak bu hasar ve zararlar nedeniyle meydana gelecek gecikmeler için yükleniciye gerekli süre uzatımı verilir.

Savaş, yurt içinde seferberlik, ayaklanma, iç savaş ve bunlara benzer olaylar veya yüklenici ve varsa alt yüklenici tarafından kullanılmadıkça bir nükleer yakıttan kaynaklanan radyasyonlar ve bunların gerektirdiği önlemler sonucunda meydana gelecek riskler gibi sigortalanması mümkün olmayan türden riskler ile idarenin işlerin tamamlanmış kısımlarını teslim alarak kullanmasından dolayı doğacak riskler idareye aittir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanması” başlıklı 76’ncı maddesinde “76.1. Hizmet alımı ihalelerinde iş ve işyerlerinin korunması ve sigortalanmasına ilişkin düzenleme Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin 19 uncu maddesi ile tip idari şartnamelerin “teklif fiyata dahil olan giderler” maddesi ve tip sözleşmenin 21 inci maddesinde yer almaktadır. …

76.4. İstekliler tarafından ilgili mevzuatı gereğince yapılması gereken sigorta giderleri, tip idari şartnamelerin “Teklif fiyata dâhil olan giderler” maddesi kapsamında teklif fiyatına dâhil edilecektir. İhale dokümanında iş ve/veya işyerlerinin sigortalanmasının ayrıca istendiği durumlarda sigorta türü veya türleri ile sigorta teminatının kapsam ve limitinin belirlenmesi gerekmektedir.

Sigorta türleri belirtilmesine rağmen sigorta teminatının kapsamı ve limitinin belirlenmediği hallerde iş ve/işyerlerinin sigortalanmasının asgari limitler dâhilinde istendiği kabul edilecektir. Sigorta türü veya türlerinin belirlenmediği hallerde ise, iş ve/işyerlerinin sigortalanmasının istenmediği kabul edilmek suretiyle teklifler değerlendirilecektir...” açıklaması yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “…25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1. Araçlarla ilgili Zorunlu Mali Mesuliyet, Kasko Sigortası, her türlü vergi ve buna benzer yasal gider ve yükümlülükler, Araçların tamir ve bakım giderleri teklif fiyata dahildir. ...” düzenlemesi yer almaktadır.

Teknik Şartname’nin “Çalıştırma Esasları ve Genel Koşullara İlişkin Hususlar” başlıklı 3’üncü maddesinde“… 3.18. Araçların yıpranmasından veya hasarından dolayı Yüklenici, kurumdan hiçbir hak ve ücret talep etmeyecektir. …” düzenlemesi,

“Sigorta İle İlgili Hususlar” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1 Araçların, sözleşme süresince, vergi, zorunlu mali trafik sigortası, kasko, bakım-onarım, muayene, egzoz ölçümü vb. tüm gider yükleniciye aittir.

9.2 Yüklenici tarafından taşıtların hizmetin ifası sırasında can güvenliğinin teminat altına alınması ile Vergi Kanunları, İş Kanunu, Ceza ve Hukuk Yasaları, Trafik Tüzüğü, Belediye Nizamnameleri, S.G.K. ile ilgili yükümlülükler, Trafik Sigortası, Ferdi Kaza Koltuk Sigortası, KASKO, Mali Mesuliyet Sigortası, trafik kazası nedeniyle yüklenilecek maddi ve manevi yasal sorumluluklar tazminatları ve ferdi kaza sigortası giderleri ile buna ait vergi, resim ve harçların tamamı yükleniciye ait olup, bu işler yüklenici tarafından sözleşme süresini kapsayacak şekilde yaptırılacak ve sözleşme imzalanmadan önce İdareye asılları onaylanmış birer fotokopisi teslim edilecektir. Süresi biten sigorta poliçesi derhal yenilenerek idareye ibraz edilecektir. Tüm teminatlar (hırsızlık dahil) %100 sigorta esasına göre verilecek olup, hiçbir teminatta muafiyet ve amortisman kesintisi uygulanmayacaktır.

9.3 Araçlarda meydana gelecek kaza sonucunda sürücü ve yolcuların yaralanma veya ölümü halinde ödenecek tazminat miktarları idari şartnamede belirtildiği şekilde kasko sigortasında belirtilecektir. Araç üzerindeki bütün aksesuar sigorta kapsamı içinde olacaktır. Kasko sigortası kullanıcıyı ve her türlü zarar ve ziyanı kapsayacak şekilde yapılacak, kaza-hasar, beyan vb. raporu tutulan durumlarda İdare'den ve kullanıcıdan zarar ve ziyanlar için herhangi bir bedel talep edilmeyecektir.

9.4 Trafik ve kasko sigortaları bütün teminatları (%100 sigorta esasına göre) kapsayacak şekilde eksiksiz ve tam olarak yapılacaktır. Sözleşme süresi içerisindeki kasko sigortasının yaptırılmasında, geç yaptırılmasından, teminatların eksik yatırılmasından veya istenilen teminat tutarlarının yaptırılmamasından doğacak her türlü yükümlülük yükleniciye ait olacaktır.

9.5 İdare herhangi bir hasar durumunda (yüklenici firmayı bilgilendirmek suretiyle) sürücü tarafından hasar dosyası açtırılacaktır. Bu işlemlerin yapılabilmesi için, her araca ait kasko poliçesinin bir örneği, poliçeyi düzenleyen sigorta şirketinin asistans (acil yardım) telefonları, aracın garanti belgesi, kullanım ve bakım el kitabı, teknik belgesi vb. her araç ile birlikte İdareye teslim edilecektir.

9.6 Araçlar park halinde veya seyir halinde iken kaza raporu çift taraflı tutulamayan durumlarda İdarenin yapacağı beyan kabul edilecek olup ayrıca bir belge istenmeyecektir. Bu tür durumlardaki zarar ziyan sigorta şirketi tarafından karşılanmaması durumunda yüklenici tarafından karşılanacaktır.

9.7 Kasko kapsamında bir riskin oluşması durumunda (kaza, çalınma vb.) Yüklenici bilgilendirilecek, kaza/çalınma ile ilgili belge ve dokümanlar İdare tarafından Yükleniciye ulaştırılacak ve gereken her türlü işlem Yüklenici firmanın takibi altında yürütülecektir. Bu kapsamda; Yüklenici araçların tesliminden önce araçlara ait Zorunlu Mali Sorumluluk ve Kasko Sigorta Poliçelerinin birer fotokopisi ile poliçeyi düzenleyen sigorta şirketinin acil yardım telefonlarını ve bu durumlarla ilgili 7/24 saat hizmet verebilecek personelinin ad ve telefon bilgilerini ve yüklenicinin fatura bilgilerini İdareye verecektir.

9.8 Araçların İdare tarafından kullanımı esnasında kullanıcı hatası sebebi ile oluşabilecek trafik cezalarından, yüklenici firmaya tebliğ edilen cezalar olursa, bu cezaların makbuzları en geç üç (3) iş günü içerisinde idareye ulaştırılacaktır. Trafik cezaları idarenin sürücülere rücu hakkı saklı kalmak kaydıyla İdareye aittir. Yükleniciden kaynaklı gecikmeler nedeniyle oluşabilecek ceza artışlarından İdare sorumlu olmayacaktır.

9.9 Araçların sigorta, kasko, araç muayene tarihleri yüklenici firma tarafından takip edilecek, süresi geçen sigorta, araç muayene, egzoz muayene ve kasko sigortalarından doğacak her türlü ceza ve yükümlülük yüklenici firmaya ait olacaktır.

9.10 Şoförsüz kiralanan araçlarda kaza olması durumunda tüm sorumluluk Yükleniciye aittir. Yüklenici araç ile ilgili oluşacak değer kaybından veya şoförden kaynaklı hatalardan dolayı bir hak talep etmeyecektir.

9.11 Kasko bozulduğunda hasarsızlık indirim kaybı oluşması durumunda oluşan kayıplardan Şoförün ve İdare'nin herhangi bir sorumluluğu olmayacak, tüm sorumluluk Yüklenici tarafında olacaktır.

9.12 Sigorta şirketleri veya üçüncü şahıslar tarafından açılacak her türlü dava, zarar ve ziyan taleplerine karşı yüklenici sorumludur. Şoför ve idare bu gibi dava, şikayet ve benzeri konularda hiçbir şekilde taraf ve muhatap değildir.” düzenlemesi yer almaktadır.

İdari Şartname’nin 25.3.1’inci maddesinde, araçlarla ilgili zorunlu mali mesuliyet, kasko sigortası, her türlü vergi ve buna benzer yasal gider ve yükümlülükler teklif fiyata dahil edilmiştir.

Teknik Şartname’nin aktarılan düzenlemelerinde ise, sözleşme süresince çalıştırılacak araçlarda; hizmetin ifası sırasında can güvenliğinin teminat altına alınması ile ilgili yükümlülüklerin, trafik sigortası, ferdi kaza koltuk sigortası, kasko, mali mesuliyet sigortası, trafik kazası nedeniyle yüklenilecek maddi ve manevi yasal sorumluluk tazminatları ve ferdi kaza sigortası giderlerinin yükleniciye ait olduğu düzenlenmiştir.

Yüklenici tarafından sözleşme imzalanmadan önce idareye verilecek sigorta poliçelerindeki tüm teminatların %100 sigorta esasına göre olacağı ve hiçbir teminatta muafiyet ve kesinti uygulanmayacağı, bu bağlamda yüklenici tarafından yaptırılacak kasko sigortasının, araç sürücüsünü ve her türlü zarar ve ziyanı kapsayacak şekilde yaptırılacağı, araçlarda oluşacak herhangi bir hasar durumunda yüklenicinin bilgilendirilmesi suretiyle sürücü tarafından hasar dosyası açtırılacağı düzenlenmiştir.

Ancak kiralanan araçlarda kaza olması durumunda tüm sorumluluğun yükleniciye ait olduğu, yüklenicinin araç ile ilgili oluşacak değer kaybından veya şoförden kaynaklı hatalardan dolayı bir hak talep edemeyeceği düzenlenmiştir.

Yukarıda aktarılan mevzuat düzenlemeleri uyarınca, yüklenicilerin işin görülmesi esnasında Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nde öngörülen yükümlülük ve yasakları ihlâl etmek suretiyle, idareye veya üçüncü kişilere verdiği zarardan dolayı bizzat sorumlu olacağı belirli kılınmış olup idarenin ise takip, gözetim ve denetim sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu bağlamda, her ne kadar yüklenicinin ilgili mevzuata göre alınması zorunlu olan güvenlik ve sağlık tedbirlerini almakla yükümlü olduğu açık olsa da, şikâyete konu edilen Teknik Şartname düzenlemeleri ile Hizmet İşleri Genel Şartnamesi’nin genel hükümlerinin kapsamının dışına çıkıldığı, idarenin personelinin kusurundan doğacak zararların da yüklenicinin sorumluluğu kapsamına alındığı, ihalede şoförlerin yüklenici tarafından temin edilmeyeceği, idare personelinin araçları kullanılacağı dikkate alındığında şikâyete konu düzenlemelerin mevzuata aykırı olduğu ve istekilerin sağlıklı teklif oluşturmasını engeller nitelikte olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.