KİK KARARLARI
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, uyuşmazlığa konu işin, 301 adet toplu taşıma aracının; tamirini, bakımını, onarımını, yedek parça değişimini, lastik değişimini ve manevra hizmetini kapsadığı, benzer iş tanımı yapılırken ise işin kapsamının sadece şehir içi toplu taşıma otobüslerinin bakım ve onarım hizmeti ile sınırlandırıldığı, dahası bu bakım-onarım hizmetinin, mobil yol yardım ve manevra hizmeti ile birlikte gerçekleştirilmiş olması şartının getirildiği, yedek parça değişimi ve lastik değişiminin tamamen benzer iş tanımı dışında bırakıldığı, yani benzer iş tanımı yapılırken, ihale konusu iş ile aynı kapsamda benzer iş tanımı yapılması bir yana kısıtlayıcı ilave koşullar belirlendiği, benzer işin farklı birçok varyasyonla ihaleye katılımı engellemeyecek aksine artıracak şekilde belirlenmesinin mümkün olduğu,
Başvuruya konu ihalede benzer iş tanımına uygun bir iş deneyim belgesi sunulmasının ancak “şehir içi toplu taşıma araçları”, “bakım-onarım hizmeti”, “mobil yol yardımı” ve “manevra hizmeti” koşullarının tamamının bir arada bulunması durumunda mümkün olabileceği, daha açık bir ifadeyle, ihale konusu iş sadece toplu taşıma araçlarının tamir-bakımı iken benzer iş koşulunu karşılamak için sunulan iş deneyim belgesinde şehir içi toplu taşıma otobüslerinin bakım-onarımının, mobil yol yardımı ve manevra hizmeti ile birlikte gerçekleştirilmesinin gerekeceği, yani benzer iş tanımının, ihale konusu işin kapsamını genişletmek yerine daralttığı, zira toplu taşıma araçlarının bakım-onarımını yapan bir isteklinin bu işi mobil yol yardımı ve manevra hizmeti ile birlikte yapmaması durumunda ihaleye katılımının mümkün olmadığı, yine herhangi bir toplu taşıma aracının bakımının yapılmasının da yeterli görülmediği, yani şehirlerarası toplu taşıma araçlarının bakımını yapan bir firmanın, diğer tüm koşulları karşılasa bile ihaleye katılımının mümkün olmayacağı, aynı şekilde şehir içi toplu taşıma aracı olarak minibüs, dolmuş, midibüs vb. araçların bakım-onarımını yapan bir isteklinin de ihaleye katılımının mümkün olmayacağı,
İdarece düzenlenen benzer iş tanımına uygun iş deneyim belgesi sunulabilmesi için, daha önce aynı idarenin aynı işini yapmaktan başka bir yol bulunmadığı, yani idarenin açıkça tek bir istekliyi işaret edecek şekilde benzer iş tanımı belirlediği, şehir içi otobüs bakım-onarım işinin, şehirlerarası toplu taşıma yapan otobüslerin bakım-onarım işinden yahut tır-kamyon gibi diğer ağır vasıtaların bakım-onarımından yahut şehir içi dolmuş, midibüs, minibüs gibi araçların bakım-onarımından ne gibi bir farkının olduğunun izaha muhtaç olduğu,
İdarenin bir önceki sene gerçekleştirilen 2023/1410709 İKN’li “241 Adet Toplu Taşıma Araçlarının Tamir, Bakım, Onarım, Yedek Parça ve Lastik Değişimi ile Hizmeti Alımı İşi” ihalesinde benzer iş tanımının “Mobil yol yardım ve lastik hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen her türlü ağır vasıta bakım onarım hizmeti” şeklinde belirlendiği, 2023 yılındaki ihalede, ihale konusu iş toplu taşıma araçlarının bakım ve onarımı olduğu halde benzer iş tanımının ihaleye katılımı artırıcı şekilde ağır vasıta bakım-onarımlarını da kapsadığı, bu durumda hem toplu taşıma araçlarının (otobüs, minibüs, servis ayrımı yapılmaksızın) bakım-onarımını yapan hem de ağır vasıta bakım-onarımını yapan şirketlerin ihaleye katılımının sağlandığı, oysa başvuruya konu ihalede benzer iş tanımının, ihale konusu işin kapsamından bile daha dar ve dolayısıyla da ihaleye katılımı engelleyici bir biçimde belirlendiği, şikâyet başvurularının benzer iş tanımının ihale konusu işten daha dar şekilde belirlenmediği ileri sürülerek reddedildiği,
İdarece şikâyet başvurularına verilen cevapta iddia konusu hususlarda herhangi bir açıklama yapılmadığı, yukarıda da belirtildiği üzere, tüm bu koşulların, ihaleye katılımı sınırlandırmak amacıyla getirildiğinin açıkça ortada olduğu, böyle bir yaklaşımın, kamu kaynaklarının kullanıldığı kamu ihaleleri söz konusu olduğunda, işlemi hukuka aykırı hale getirdiği, açıklanan nedenlerle ihaleye katılımı artıracak ve mevzuata aykırılık teşkil etmeyecek şekilde yeniden benzer iş tanımı yapılması yönünde düzeltici işlem belirlenmesine, bunun mümkün olmaması halinde ise, doküman düzenlemesinin yeniden yapılabilmesi amacıyla, ihalenin iptaline karar verilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.
Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde “(1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında 4734 sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki tanımlar yanında;
a) Benzer iş: İhale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işleri,
...
c) İş: Hizmet işlerini,
ç) İş deneyim belgesi: Adayın veya isteklinin ihale konusu hizmet veya benzer hizmetlerdeki mesleki deneyimini gösteren, hizmet alımlarında iş bitirme belgesi, yapımla ilgili hizmet işlerinde ise iş bitirme belgesi, iş durum belgesi, iş denetleme belgesi ve iş yönetme belgesini,
d) İş deneyimini gösteren belgeler: İş deneyim belgeleri ve teknolojik ürün deneyim belgesi ile gerçek kişilere veya iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili olmayan her türlü kurum ve kuruluşa gerçekleştirilen işlere ilişkin olarak Yönetmeliğin 47 nci maddesinde belirtilen belgeleri,
... ifade eder.” düzenlemesi,
Aynı Yönetmelik’in “İstenecek belgeler” başlıklı 29’uncu maddesinde “(1) Ekonomik ve mali yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliğin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere istenecek belgeler aşağıdaki esaslara göre belirlenir:
a) İhale konusu işin yaklaşık maliyetine bakılmaksızın tüm ihalelerde; adayın veya isteklinin teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu gösteren belgelerin,
b) Yaklaşık maliyeti, Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarı ile eşik değer arasında olan işlerin ihalelerinde; (a) bendinde sayılan belgelere ek olarak, adayın veya isteklinin ihale konusu iş veya benzer işlerdeki deneyimini gösteren belgelerin,
... idarelerce istenilmesi zorunludur.” düzenlemesi,
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “İş deneyimini gösteren belgeler ve benzer işe ilişkin hususlar” başlıklı 72’nci maddesinde “72.1. Yaklaşık maliyeti, 4734 sayılı Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendinde yer alan ve hizmet alımları için öngörülen üst limit tutarının altında kalan ihalelerde iş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi idarelerin takdirindedir. Ancak, hizmet alımı ihalesiyle gerçekleştirilecek danışmanlık hizmet alımı ihalelerinde iş deneyimini gösteren belgelerin istenilmesi zorunludur.
72.2. İş deneyimini gösteren belgelerin istenildiği ihalelerde; yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında kabul işlemleri tamamlanan ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde düzenlenen tevsik edici belgeler sunulacaktır.
72.3. Birden fazla işin benzer iş olarak belirlenmesi halinde bu işlerin birlikte mi yoksa ayrı ayrı mı benzer iş olarak kabul edileceğinin şartnamede belirtilmesi gerekmektedir. Şartnamede bu konuya ilişkin bir açıklık bulunmaması halinde, benzer iş olarak belirlenen işlerin her birinin ayrı ayrı benzer iş olarak kabul edilmek suretiyle değerlendirme yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. ...” açıklaması,
09.12.2024 tarihinde yayımlanan İhale İlanı’nın “Bu ihalede benzer iş olarak kabul edilecek işler” başlıklı 4.4’üncü maddesinde “4.4.1. İstekliler benzer iş tanımı olarak “Mobil Yol Yardım ve Manevra Hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen Şehir İçi Toplu Taşıma Otobüslerinin Bakım Onarım Hizmeti“ benzer iş olarak kabul edilecektir.” düzenlemesi,
Başvuruya konu ihaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: TOPLU TAŞIMA ARAÇLARININ TAMİR, BAKIM, ONARIM, YEDEK PARÇA VE LASTİK DEĞİŞİMİ İLE MANEVRA HİZMETİ ALIMI İŞİ
b) Türü: Hizmet alımı
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
...
e) Miktarı: 21.000.000 Km Üzerinden 301 Adet Toplu Taşıma Araçlarının Tamir, Bakım, Onarım, Yedek Parça ve Lastik Değişimi İle Manevra Hizmeti Alımı İşi olup,
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: İş teslimi, İdarenin Kepez İlçesi, Fabrikalar Mah. Fikri Erten Caddesi, 3028 sok. üzerinde yer alan Antobüs Depolama alanı içerisinde yapılacaktır.” düzenlemesi,
Aynı Şartname’nin “İhaleye katılabilmek için gereken belgeler ve yeterlik kriterleri” başlıklı 7’nci maddesinde “... 7.5.1. İsteklinin teknolojik ürün deneyim belgesi ya da yurt içinde veya yurt dışında kamu veya özel sektörde bedel içeren tek bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;
a) İlk ilan tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet alımlarıyla ilgili iş deneyimini gösteren belgeleri veya
b) Devredilen işlerde devir öncesindeki veya sonrasındaki dönemde ilk sözleşme bedelinin en az % 80'inin gerçekleştirilmesi şartıyla, ilk ilan veya davet tarihinden geriye doğru son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan hizmet işlerine ilişkin deneyimini gösteren belgeleri,
sunması zorunludur. İstekli tarafından teklif edilen bedelin % 35'den az olmamak üzere, ihale konusu iş veya benzer işlere ait tek sözleşmeye ilişkin iş deneyimini gösteren belgelerin veya teknolojik ürün deneyim belgesinin sunulması gerekir.
...
7.6. Benzer iş olarak kabul edilecek işler aşağıda belirtilmiştir:
İstekliler benzer iş tanımı olarak “Mobil Yol Yardım ve Manevra Hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen Şehir İçi Toplu Taşıma Otobüslerinin Bakım Onarım Hizmeti” benzer iş olarak kabul edilecektir. ...” düzenlemesi,
Teknik Şartname’nin “İşin Konusu” başlıklı 2’nci maddesinde “... 301 (üçyüzbir) araçlık Toplu Taşıma Araçları filosunun; şoför, yakıt ve idari giderleri dışında kalan ve araçların faal olarak her gün en az iki vardiya, nöbetçi araç çalışan hatlarda üç vardiya çalıştırılmasının ve toplamda iş süresi boyunca 21.000.000 km çalıştırılmasının sağlanması için; yakıt temini hariç gerekli tamir, bakım onarım (periyodik ve genel), akü, lastik, yağ ve filtre bakım onarım ve değişimi, motor sisteminde bulunan yangın söndürme donanımlarının periyodik bakım ve onarım, her türlü yedek parça değişimi, garaj içi manevra ve parklanmaları, yol yardım hizmeti, dış temizlikleri dahil her türlü garaj işletme hizmet alımı işidir.” düzenlemesi yer almaktadır.
İhale dokümanında yer verilen düzenlemelerden ihalenin konusunun toplu taşıma araçlarının tamiri, periyodik ve genel bakım-onarımı, akü, lastik, yağ ve filtre bakım-onarımı ile değişimi, motor sisteminde bulunan yangın söndürme donanımlarının periyodik bakım-onarımı, her türlü yedek parça değişimi, garaj içi manevra ve parklanmaları, yol yardım hizmeti, dış temizlikleri dâhil her türlü garaj işletme hizmeti alımı olduğu anlaşılmaktadır.
İhaleye katılacak isteklilerin, mesleki ve teknik yeterliklerini tevsik için, ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin deneyimlerini gösteren belgeleri sunmaları talep edilmiş olup ihale konusu işe benzer iş olarak kabul edilecek işler “mobil yol yardım ve manevra hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen şehir içi toplu taşıma otobüslerinin bakım onarım hizmeti” olarak belirlenmiştir.
Aynı idarenin 2023 yılında gerçekleştirdiği 1410709 ihale kayıt numaralı (İKN) “241 adet toplu taşıma araçlarının tamir, bakım, onarım, yedek parça ve lastik değişimi ile hizmeti alımı işi” konulu ihalede benzer işin “mobil yol yardım ve lastik hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen her türlü ağır vasıta bakım onarım hizmeti” şeklinde belirlendiği görülmüştür.
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nde “benzer iş” terimi ihale konusu iş veya işin bölümleriyle nitelik ve büyüklük bakımından benzerlik gösteren, aynı veya benzer usullerle gerçekleştirilen, teçhizat, ekipman, mali güç ve uzmanlık ile personel ve organizasyon gerekleri bakımından benzer özellik taşıyan işler olarak tanımlanmıştır.
İhale dokümanında benzer iş belirlemesi yapılırken kendi ihtiyaçlarını en iyi biçimde karşılayacak çözümü seçme noktasında idarelerin takdir hakkı bulunmakla birlikte söz konusu takdir hakkının Kanun’un temel ilkeleriyle sınırlı olduğu izahtan varestedir.
Benzer işin kapsamının dar belirlenmesi halinde, katılımcı sayısının sınırlanması sebebiyle rekabetin azalması ve ihalenin daha yüksek bir bedelle sözleşmeye bağlanması riski arttığından, kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlama sorumluluğu gereğince idarelerden beklenen, ihale sürecinin her aşamasında olduğu gibi benzer işin belirlenmesi sürecinde de fayda-maliyet dengesi gözetilerek en uygun çözümün bulunmasıdır.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümleri ile ihale dokümanı düzenlemeleri bir arada değerlendirildiğinde; idare tarafından önceki yıl da aynı konulu ihalenin gerçekleştirildiği, söz konusu ihalede benzer işin “mobil yol yardım ve lastik hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen her türlü ağır vasıta bakım onarım hizmeti” şeklinde belirlendiği, itirazen şikâyet başvurusuna konu ihalede, ihale konusu işin idareye ait toplu taşıma araçlarının, şoför ve yakıt giderleri hariç olmak üzere, faal olarak çalıştırılmasının sağlanması için gerekli hizmetleri (bakım onarım, yedek parça vs.) içerdiği, İdari Şartname’nin 7.6’ncı maddesinde benzer işin ““Mobil Yol Yardım ve Manevra Hizmeti ile birlikte gerçekleştirilen Şehir İçi Toplu Taşıma Otobüslerinin Bakım Onarım Hizmeti” şeklinde belirlenmek suretiyle kapsamın daraltıldığı, idarenin şikâyet başvurusuna verdiği cevapta başvuru konusu ihalede benzer iş kapsamının hangi gerekçelerle daraltıldığı hususunda herhangi bir açıklamada bulunulmadığı hususları göz önünde bulundurularak anılan düzenlemenin rekabeti engeller nitelikte olduğu ve kamu kaynaklarının verimli kullanılmasını sağlama ilkesi ile bağdaşmadığı sonucuna varılmış ve başvuru sahibinin iddiası yerinde görülmüştür.
|
||||||||||
İHALE KARARLARI İHALEDANIŞMANI
İhale hizmet Konularımız
ihale Referanslarımız