idarenin ihale iptal gerekçesi

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; ihale komisyonu tarafından 18.12.2024 tarihinde alınan ihale komisyonu kararı ile ihalenin iptal edildiği, iptal gerekçesi olarak ihalede geçerli teklif olan 2 isteklinin tekliflerinin Çanakkale Mehmet Akif Ersoy Hastanesinin halen devam eden fiyatları ile kıyaslandığında teklif bedellerinin devam eden sözleşme fiyatından yüksek olduğu, ayrıca ihale toplam bedelinin Sağlık Uygulama Tebliği fiyatına göre hesaplanan toplam bedelden 3.143.273,52 TL daha yüksek olduğu ve teklif edilen her iki fiyatın da ekonomik olmadığı olarak ifade edildiği, kendi tekliflerinin yaklaşık maliyetin %30 altında olduğu, mukayese edilen sözleşmesi halen devam eden ihalenin EKAP’ta yer alan bilgilerine bakıldığında, 45 gün süreli pazarlık usulü ile yapılmış “Puan Sonuç Karşılığı Tıbbi Genetik Laboratuvar” işi olduğu ve yaklaşık maliyetinin 1.573.355,00 olduğu, en düşük teklifin ise 1.246.050,00 TL ve yaklaşık maliyetin %20 altında olduğu, her iki ihalenin yaklaşık maliyetleri gün/maliyet hesabı ile kıyaslandığında, pazarlık ihalesinin 1 günlük yaklaşık maliyet bedelinin 34.963,34 TL (1.573.355,00/45), olduğu, şikâyet konusu ihalenin 1 günlük yaklaşık maliyet bedelinin ise 34.568,76 TL (12.617.600,00/365) olduğu, yaklaşık maliyeti daha yüksek belirlenen pazarlık ihalesindeki en düşük teklif fiyatının yaklaşık maliyetin %20 altında, yaklaşık maliyeti daha düşük olup iptal edilen şikâyet konusu ihaledeki en düşük teklif fiyatının yaklaşık maliyetin %30’un altında olduğu, kaldı ki kamu ihale mevzuatında ihalede teklif edilen fiyatlar ile devam eden sözleşmelerdeki fiyatların mukayese edilmesi gibi bir yöntemin bulunmadığı, dolayısıyla idare tarafından her iki isteklinin de teklif etmiş olduğu bedellerin halen devam eden Çanakkale Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesinin halen devam eden sözleşme fiyatından yüksek olduğu gerekçesiyle ihalenin iptal edilmesinin haksız ve hukuka aykırı olduğu,

Öte yandan, teklif edilen fiyatların Sağlık Uygulama Tebliği fiyatına göre hesaplanan bedelden daha yüksek olduğu gerekçesinin de ihalenin iptalinde objektif bir kriter olmadığı, genetik hizmet alımlarında yaklaşık maliyetlerin SUT fiyatlarına göre hesaplanan tutardan yüksek hesaplandığı, her ihalede değişkenlik göstermekle birlikte genetik hizmet alımlarında hesaplanan yaklaşık maliyetlerin SUT fiyatları ile hesaplanan tutardan en az 1-1,5 kat daha yüksek olduğu, iptal gerekçesinde sözü edilen pazarlık ihalesinin yaklaşık maliyetinin de SUT fiyatına göre hesaplanan tutardan fazla olduğu, yine aynı idarece yapılan 2024/1037618 İKN’li “Puan Sonuç Karşılığı Genetik Laboratuvar” ihalenin de yaklaşık maliyetinin SUT fiyatına göre hesaplanan tutardan fazla olduğu, genetik hizmet alımlarının tamamında yaklaşık maliyetlerin SUT fiyatlarına göre hesaplanan tutarlardan yüksek olduğu ve bu durumun yaklaşık maliyetin hazırlanması aşamasında idare tarafından bilindiği ve önceki ihalelerin yaklaşık maliyetlerinin de aynı şekilde hazırlandığı bariz iken ihalenin bu gerekçe ile iptal edilmesinin haksız ve hukuka aykırı olduğu, netice itibariyle idare tarafından ihale iptal kararında belirtilen iptal gerekçelerinin mevzuata aykırı olduğu ve açıklanan nedenlerden dolayı ihalenin iptal kararının iptal edilmesi gerektiği iddialarına yer verilmiştir.

İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.” hükmü,

Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,

Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır…” hükmü,

Aynı Kanun’un “Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41’inci maddesinde “İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.

İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır…” hükmü,

Anılan Kanun’un “Kuruma itirazen şikayet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “İdareye şikayet başvurusunda bulunan veya idarece alınan kararı uygun bulmayan aday, istekli veya istekli olabilecekler tarafından 55’inci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen hallerde ve sürede, sözleşme imzalanmadan önce itirazen şikayet başvurusunda bulunulabilir. İhalenin iptaline ilişkin işlem ve kararlardan, sadece şikâyet ve itirazen şikâyet üzerine alınanlar itirazen şikâyete konu edilebilir ve bu kararlara karşı beş gün içinde doğrudan Kuruma başvuruda bulunulabilir…” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyete ilişkin ilkeler” başlıklı 7’nci maddesinde “(1) İdare tarafından, ihale onay belgesi düzenlenmeden önce, bu Yönetmelikte belirlenen esas ve usullere göre ayrıntılı fiyat ve gerektiğinde miktar araştırması yapılmak suretiyle ihale konusu işin KDV hariç yaklaşık maliyeti hesaplanır ve dayanakları ile birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir...” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.

(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;

a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,

b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,

c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,

ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,

d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar,

Esas alınır.

(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.

(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.

(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü,

İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Kurum tarafından inceleme” başlıklı 18’inci maddesinde “… (3) Şikâyet veya itirazen şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararına karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir. …” hükmü,

Başvuruya konu ihaleye ilişkin İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Puan Sonuç Karşılığı Genetik Laboratuvar

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

…

e) Miktarı: Puan Sonuç Karşılığı Genetik Laboratuvar Hizmet Alımı 10.000.000 Puan… ” düzenlemesi,

“Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.

34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi,

“İhale kararının onaylanması veya iptali” başlıklı 37’nci maddesinde “37.1. İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce, ihale üzerinde bırakılan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı Kurumdan teyit edilerek buna ilişkin belge ihale kararına eklenir.

37.2. Yapılan teyit işlemi sonucunda, her iki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.

37.3. İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

37.4. İhale; kararın ihale yetkilisince onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İşin içeriği” başlıklı 1’inci maddesinde “1.1 Çanakkale İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı sağlık tesisine; sonuç karşılığı dış laboratuvar hizmeti satın alınması ve sonucun elektronik/ıslak imzalı rapor şeklinde kuruma aktarılması sağlanacaktır. Tüm rapor, sonuçlar ve örneklerden yapılan testler için; rapor yazımında bir hata, eksik olduğunda, yorum eklenmesi gerektiğinde raporlandırma işlemi idarenin görevlendirdiği bir Tıbbi Genetik uzmanı tarafından denetlenecek ve tamamlanması sağlanacaktır.

1.2 Mevcut SUT kodları ile çalışılması mümkün yeni testler/mutasyonlar istendiğinde firma testi eklemekle yükümlüdür…” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuru konusu ihaleye ilişkin birim fiyat teklif cetveli standart formu aşağıda yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin “Puan sonuç karşılığı genetik laboratuvar hizmet alımı” ihalesi olduğu, ihale dokümanının 3 istekli olabilecek firma tarafından indirildiği, bahse konu ihalenin 11.11.2024 tarihinde açık ihale usulü ile e-teklif alınarak gerçekleştirildiği, ihaleye 2 isteklinin katıldığı, ihalede yaklaşık maliyetin altında olan ve aralarında başvuru sahibi isteklinin de yer aldığı 2 geçerli teklifin bulunduğu, 18.12.2024 tarihli ihale komisyonu kararı ile ihalenin iptal edildiği, akabinde bu kararın anılan 2 istekliye EKAP üzerinden 20.12.2024 tarihinde tebliğ edildiği anlaşılmıştır.

EKAP üzerinden isteklilere 20.12.2024 tarihinde gönderilen “Bütün Tekliflerin Reddedilmesi Nedeniyle İhalenin İptal Kararının Bildirilmesi” konulu yazı ekinde gönderilen ihalenin iptaline ilişkin ihale komisyonu kararında “…Yukarıda belirtilen hususlardan sonra ihale konusu alım için teklif değerlendirilmesine geçilmiştir. Yapılan değerlendirmede geçerli tekliflerin tamamının yaklaşık maliyetten düşük olduğu görülmüştür.

İhaleye teklif veren her iki isteklinin de teklif ettikleri bedeller, Çanakkale Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesinin halen devam eden sözleşme fiyatı ve Sağlık Uygulama Tebliği fiyatı ile kıyaslanmıştır. Yapılan kıyaslama neticesinde teklif edilen bedellerin devam eden sözleşme fiyatından yüksek olduğu görülmüştür. İhale toplam bedelinin Sağlık Uygulama Tebliği fiyatına göre hesaplanan toplam bedelden 3.143.273,53 TL daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Sonuç olarak teklif edilen her iki fiyatında ekonomik olmadığı kanaatine varılmış ihale komisyonunun
   Oybirliğiyle ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” gerekçelerine yer verilerek ihalenin iptaline karar verildiği görülmüştür.

4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ihalenin iptal edilmesi halinde bu durumun bütün isteklilere derhal bildirileceği, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği ancak talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerinin talep eden isteklilere bildirileceği hüküm altına alınmış olup bu çerçevede ihaleyi yapan idarelere ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisinin tanındığı ancak bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılması ve bu hususların değerlendirilmesinde somut olaya ilişkin koşulların dikkate alınarak 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeler çerçevesinde karar verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.

Ayrıca, idare tarafından şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikâyet başvurularının idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı olarak inceleneceği anlaşılmaktadır.

Diğer taraftan, ihalenin iptal edilmesine ilişkin işlemlerin gerçekleştirilmesinde takdir yetkisinin, gerekçe belirtilmek suretiyle kullanımı bu işlemin hukuka uygunluğu noktasında önem arz etmekte olup, anılan Kanun’da ihalenin iptal edilmesi durumunda isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılması gerektiğine işaret edilmiştir.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ile somut olay birlikte değerlendirilerek idarenin iptal gerekçesi ile sınırlı olarak yapılan incelemede, iptal gerekçesinin ihaleye teklif veren her iki isteklinin de teklif ettikleri bedellerin, Çanakkale Mehmet Akif Ersoy Devlet Hastanesinin halen devam eden sözleşme fiyatı ve Sağlık Uygulama Tebliği fiyatından yüksek olduğu, bu gerekçeyle geçerli iki teklifin de ekonomik olmadığının ifade edildiği, bu gerekçelerle ihalenin idare tarafından iptal edildiği anlaşılmıştır.

 İdarenin verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, idarelere kanun ile verilen bu takdir hakkının kamu yararı ve hizmet gerekleri ile sınırlı kullanılması gerektiği, idare tarafından ihalede geçerli teklif veren 2 isteklinin teklif ettikleri bedellerin Sağlık Uygulama Tebliği fiyatından yüksek olduğu, bu gerekçeyle geçerli iki teklifin de ekonomik olmadığı gerekçe gösterilerek ihalenin iptal edildiği, netice itibarıyla ihalenin iptal edilmesi hususunda idarelere verilen yetkinin belirtilen gerekçeyle kullanıldığı ve iptal gerekçesinde kamu yararı ve hizmet gerekleri noktasında herhangi bir aykırılığın tespit edilmediği anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.