İhale ilan tarihi itibariyle yürürlükte bulunan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımlarında fiyat farkı” başlıklı 81’inci maddesinde ““Hizmet alımlarında fiyat farkı” başlıklı 81’inci maddesinde “81.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri ile personel çalıştırılmasına dayalı olmamakla birlikte ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanıldığı hizmet alımlarında işçilik maliyetlerine ilişkin fiyat farkı hesaplanacağının ihale dokümanında belirtilmesi gerekmektedir.

81.2. 81.1 inci madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, fiyat farkı hesaplanması öngörülen hizmet alımı ihalelerinde, işte kullanılan tüm girdilere ilişkin ağırlık oranlarını gösterir sabit katsayıların işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde ve tüm katsayıların toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde belirlenmesi ve ihale dokümanında gösterilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda işin niteliği, girdilerin yaklaşık maliyet içindeki ağırlık oranı ve işlevi gibi hususlar dikkate alınarak asli unsurlar ile bunlara ilişkin ağırlık oranı katsayıları belirlenir. Asli unsur olarak belirlenmeyen diğer tüm girdilerin malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranını temsil eden b3 katsayısı/alt katsayısı(b3,1 b3,2, …, b3,n) kapsamında olduğu kabul edilir.

…

Araç/iş makinesi kiralama hizmet alımı ihalelerinde kısmi ve/veya tam zamanlı şoför/operatör çalıştırılması halinde işçilik (a1 ve/veya a2), araç/iş makinelerinin yaşına ve işin süresine bağlı olarak amortisman (c) girdileri asli unsur olarak belirlenir ve asli unsur olarak belirlenmeyen bakım onarım, yedek parça, kasko ve sigorta gibi tali girdilerin tamamının (b3) kapsamında olduğu kabul edilir…” açıklaması,

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinde “(1) Fiyat farkı aşağıdaki formüllere göre hesaplanır:

…

c) Diğer hizmet alımlarında;

F = An x B x ( Pn-1)

                       İn               AYn           Yn      Gn Mn

Pn = a1 + a2  —— + b1  —— + b2  —— + b3  —— + c ——

                       İo               AYo           Yo    Go           Mo

(2) Formüllerde yer alan;

a) F: Fiyat farkını (TL),

b) B: 0,90 sabit katsayısını,

c) An: İlk geçici hakedişte (n=1) olmak üzere (n) inci hak edişte; birim fiyatlı işlerde uygulama ayında gerçekleşen iş kalemlerinin sözleşme fiyatlarıyla çarpılması sonucu bulunan tutarı (TL), götürü bedel işlerde ise uygulama ayında gerçekleşen ilerleme yüzdesiyle sözleşme bedelinin çarpılması sonucu bulunan tutarı (TL),

ç) Pn:  İlk geçici hakedişte (n=1) olmak üzere (n) inci hakedişte, fiyat farkı hesabında kullanılan temel endeksler ve güncel endeksler ile a1, a2, b1, b2, b3 ve c değerlerinin ağırlık oranlarını temsil eden katsayıların yukarıdaki formüle uygulanması sonucu bulunan fiyat farkı katsayısını,

d) a1: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden ve 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesaplanan sabit bir katsayıyı,

e) a2: Haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılmayan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,

f) b1: Akaryakıtın ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,

g) b2: Diğer katı veya sıvı yakıtların ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,

ğ) b3: Malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı

h) c:  Makine  ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı,

…

j) Eo: Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri-Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar Tablosunda yer alan ve ihale tarihinin içinde bulunduğu ayda geçerli ortalama fiyatı,

k) En: Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan 2003=100 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Endeksleri-Madde Sepeti ve Ortalama Fiyatlar Tablosunda yer alan ve sözleşmeye göre hizmetin gerçekleştirilmesi gereken ayda geçerli ortalama fiyatı,

ifade eder.

(3) Ağırlık oranlarına ilişkin sabit katsayıların, işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde belirlenerek ihale dokümanında gösterilmesi ve her sabit katsayı için dördüncü fıkraya göre hesaplamaya esas endeksin belirlenmesi zorunludur. Katsayıların belirlenmesinde öncelikle a2, b1, b2, b3 ve c katsayıları belirlendikten sonra bunların toplamı birden çıkarılarak bulunan sayı a1 katsayısı olarak alınır.

…

d) Mo, Mn: Makine ve ekipmana ait amortisman için, Endeks Tablosunun 28 numaralı “Makine ve Ekipmanlar b.y.s.”, 28.1 numaralı “Genel Amaçlı Makineler”, 28.2 numaralı “Diğer Genel Amaçlı Makineler”, 28.3 numaralı “Tarım ve Ormancılık Makineleri”, 28.4 numaralı “Metal İşleme Makineleri ve Takım Tezgahları”, 28.9 numaralı “Diğer Özel Amaçlı Makineler” sütunundaki sayılardan ilgisine göre uygun olan birini veya birkaçını,

ifade eder.

…

(7) İşin gerçekleştirilmesinde kullanılacak malzeme ve makine ile ekipmanın niteliği dikkate alınarak, fiyat farkı hesabına esas b1, b2, b3 ve c değerleri için aynı anda birden fazla endeks de belirlenebilir. Bu durumda, her bir endeksin nispi ağırlığı da belirlenir...” hükmü,

Aynı Esaslar’ın “Uygulama esasları” başlıklı 7’nci maddesinde “(1) Bu Esaslara tabi hizmet alımı ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerekir. Bu hizmet alımı ihalelerinde aşağıdaki hususlar çerçevesinde düzenleme yapılır.

a)  Sözleşme süresi 365 takvim gününü aşan hizmet alımlarında tüm girdiler için fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmesi zorunludur.

…

(2) Sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin usul ve esaslarda sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamaz.

(3) Fiyat farkı uygulanan işlerde, zorunlu nedenler dışında, hakedişlerin uygulama ayını takip eden ay içerisinde ve uygulama ayına ait endeksler/fiyatlar belli olduktan sonra düzenlenmesi esastır. Uygulama ayına ait endeksler/fiyatlar belli olmadan hakedişin düzenlendiği hallerde, fiyat farkı hesabı hakedişle birlikte yapılmaz, uygulama ayına ait endeksler belli olduktan sonra ayrıca hesaplanır…” hükmü yer almaktadır.

İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1. Teknik şartnamede belirtilen araçların amortisman, yedek parça, tamir, bakım, onarım, sigorta, kasko, muayene, vergi, araç takip sistemi giderleri vb. her türlü giderler ile teknik şartnamenin ilgili maddelerinde yükleniciye ait olduğu ve yüklenici tarafından karşılanacağı belirtilen tüm giderler teklif birim fiyata dahil edilecektir.” düzenlemesi,

“Fiyat farkı” başlıklı 46’ncı maddesinde “46.1. İhale konusu iş için sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıdaki esaslara göre fiyat farkı hesaplanacaktır.

46.1.1. Fiyat farkı aşağıdaki formüle göre hesaplanır:

F = An x B x ( Pn-1)

Pn=a1+a2 İn/İo+b1 AYn/AYo+b2 Yn/Yo+b3 Gn/Go+c Mn/Mo
Formülde yer alan;

F: Fiyat farkını (TL),

B: 0,90 sabit katsayısını,

An: İlk geçici hakedişte (n=1) olmak üzere (n) inci hak edişte; birim fiyatlı işlerde uygulama ayında gerçekleşen iş kalemlerinin sözleşme fiyatlarıyla çarpılması sonucu bulunan tutarı (TL), götürü bedel işlerde ise uygulama ayında gerçekleşen ilerleme yüzdesiyle sözleşme bedelinin çarpılması sonucu bulunan tutarı (TL),

Pn: İlk geçici hakedişte (n=1) olmak üzere (n) inci hakedişte, fiyat farkı hesabında kullanılan temel endeksler ve güncel endeksler ile a1, a2, b1, b2, b3 ve c değerlerinin ağırlık oranlarını temsil eden katsayıların yukarıdaki formüle uygulanması sonucu bulunan fiyat farkı katsayısını ifade eder.

  Endeks tablosu: Türkiye İstatistik Kurumu tarafından aylık yayımlanan yurt içi üretici fiyat endeksi, 2003=100, CPA 2008 kısım, bölüm ve gruplarına göre tarihsel seri tablosudur.

Formüldeki sabit katsayılar ile temel endeksler(o) ve güncel endeksler(n):

Fiyat Farkı Açıklamaları

4734 sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar dahilinde fiyat farkı verilecektir.” düzenlemesi yer almıştır.

Sözleşme Tasarısı’nın “Sözleşme bedeline dahil olan giderler” başlıklı 7’nci maddesinde “7.1. Taahhüdün (ilave işler nedeniyle meydana gelebilecek artışlar dahil) yerine getirilmesine ilişkin Teknik şartnamede belirtilen araçların amortisman, yedek parça, tamir, bakım, onarım, sigorta, kasko, muayene, vergi, araç takip sistemi giderleri vb. her türlü giderler ile teknik şartnamenin ilgili maddelerinde yükleniciye ait olduğu ve yüklenici tarafından karşılanacağı belirtilen tüm giderler sözleşme bedeline dahildir. İlgili mevzuatı uyarınca hesaplanacak Katma Değer Vergisi, sözleşme bedeline dahil olmayıp İdare tarafından Yükleniciye ödenecektir.” düzenlemesi,

“İşin süresi” başlıklı 9’uncu maddesinde “9.1. İşe başlama tarihi 01.01.2025; işi bitirme tarihi 31.12.2027

9.2. Bu sözleşmenin uygulanmasında sürelerin hesabı takvim günü esasına göre yapılmıştır.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “Kiralama Hizmetinde Aranan Genel Şartlar” başlıklı 4’üncü maddesinde “...4.8.Madde 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 3.7, 3.8, 3.9, 3.10, 3.11, 3.12, 3.13, 3.14,3.15.3.16,3.17,3.18,3.19 deki bütün araçlar sözleşme süresince, akaryakıt idareye ait olmak üzere, limitsiz km ve 24 saat üzerinden kiralanacaktır.

 ...

4.12. Kiralanacak araçların her türlü gideri (bakım-onarım,  vergi resim-harç, muayene v.b.) yükleniciye ait olacaktır.” düzenlemesi yer almıştır.

Başvuruya konu ihalenin Beylikdüzü Belediye Başkanlığının “Beylikdüzü Belediyesi Müdürlükleri Tarafından Kullanılmak Üzere Araç Kiralama” ihalesi olduğu, ihale kapsamındaki araçların yakıt giderinin idare tarafından karşılanacağı, ihalede 26 adet ihale dokümanı indirildiği, 04.12.2024 tarihinde yapılan ihaleye 11 isteklinin katıldığı, başvuru sahibinin ihaleye teklif sunmamış olduğu görülmüştür.

İhale dokümanının iddiaya konu düzenlemeleri incelendiğinde, İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde, araçların amortisman, yedek parça, tamir, bakım, onarım, sigorta, kasko, muayene, vergi, araç takip sistemi giderleri vb. her türlü giderler ile Teknik Şartname’nin ilgili maddelerinde yükleniciye ait olduğu ve yüklenici tarafından karşılanacağı belirtilen tüm giderlerin teklif fiyata dahil giderler arasında belirtildiği, Sözleşme Tasarısı’nın da İdari Şartname ile uyumlu olduğu görülmüştür.

Şikâyet başvurusu üzerine idarece alınan kararda ihale konusu araç kiralama hizmetinin niteliği gereği işin ana unsuru olan makine ve ekipmanın amortismanının ağırlık oranlarını temsil eden “c” katsayısına ve haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden “a1” katsayısına yer verildiği, malzeme ve diğer hizmet giderlerinin işin tamamının maliyeti içerisinde çok düşük bir değerde kalması ve asli unsur olmaması sebebiyle b3 katsayısının belirtilmediği ifade edilerek şikayet başvurusu reddedilmiştir.

Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinden; sözleşme süresi 365 takvim gününü aşan hizmet alımlarında tüm girdiler için fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmesinin zorunlu olduğu,  sözleşme süresi 365 takvim gününü aşmayan işlerde; ihale dokümanında personel sayısı belirlenerek haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılacağı düzenlenen hizmet alımlarında, idarelerin takdirine bağlı olarak tüm girdiler için fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verileceği, diğer hizmet alımlarında tüm girdiler için fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verilebileceği, sözleşmelerde yer alan fiyat farkına ilişkin usul ve esaslarda sözleşme imzalandıktan sonra değişiklik yapılamayacağı, ağırlık oranlarına ilişkin sabit katsayıların, işin niteliğine ve işte kullanılan girdilere uygun biçimde toplamı bire (1.00) eşit olacak şekilde belirlenerek ihale dokümanında gösterilmesi ve her sabit katsayı için hesaplamaya esas endeksin belirlenmesinin zorunlu olduğu anlaşılmıştır.

İlgili mevzuat hükümleri gereğince, hizmet alımı ihalelerinde fiyat farkı hesaplamasına ilişkin olarak 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar’ın “Fiyat farkı hesabı” başlıklı 5’inci maddesinde yer alan formüller kullanılarak hesaplanması gerektiği, söz konusu formüllerde yer alan fiyat farkı hesaplamasında kullanılacak olan katsayılardan (a1) katsayısının haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranını temsil eden ve 6’ncı maddeye göre fiyat farkı hesaplanan sabit bir katsayıyı, (a2) katsayısının haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılmayan işçiliklerin ağırlık oranını, (b1) katsayısının akaryakıtın ağırlık oranını, (b2) katsayısının diğer katı veya sıvı yakıtların ağırlık oranını, (b3) katsayısının malzeme veya diğer hizmetlerin ağırlık oranını (c) katsayısının ise makine ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranını temsil eden sabit bir katsayıyı ifade ettiği anlaşılmaktadır.

Anılan Esaslar’ın “Uygulama esasları” başlıklı 7’nci maddesinin birinci fıkrasında, bu Esaslara tabi hizmet alımı ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için söz konusu işlerin ihalelerine ilişkin idari şartname ve sözleşmelerde, bu Esaslara göre fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmiş olması gerektiği, ayrıca aynı fıkranın a bendine göre sözleşme süresi 365 takvim gününü aşan hizmet alımlarında tüm girdiler için fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmesinin zorunlu olduğu anlaşılmıştır.

İdarelerin yaklaşık maliyetlerini oluştururken dokümanda yükleniciye ait olduğu belirtilen giderleri hesaplaması, fiyat farkı formülünü düzenlemesi aşamasında da yaklaşık maliyette belirlenmiş olan giderlerin oranları uyumlu ve toplamları 1 olacak şekilde ilgili katsayıların belirlenmesi gerektiği ve araç/iş makinesi kiralama hizmet alımı ihalelerine ilişkin fiyat farkı düzenlemesine esas olmak üzere öncelikli olarak varsa kısmi ve/veya tam zamanlı işçilik (a1 ve/veya a2) katsayısının ağırlık oranının ve işin asli unsuru niteliğindeki araç/iş makinelerinin yaşına ve işin süresine bağlı olarak amortisman (c) katsayısının ağırlık oranının belirlenmesi gerektiği anlaşılmıştır.

İdare tarafından düzenlenen fiyat farkı formülünün, teklif fiyata dâhil giderlerin ve idarenin şikâyete verdiği cevabın, başvuru sahibinin iddiası doğrultusunda incelenmesi neticesinde, şikâyete konu hizmet alımında kiralanacak olan araçların akaryakıt giderlerinin ihaleyi yapan idareye ait olduğu, İdari Şartname’nin 25’inci maddesinde, araçların amortisman, yedek parça, tamir, bakım, onarım, sigorta, kasko, muayene, vergi, araç takip sistemi giderleri vb. her türlü giderler ile Teknik Şartname’nin ilgili maddelerinde yükleniciye ait olduğu ve yüklenici tarafından karşılanacağı belirtilen tüm giderlerin teklif fiyata dahil olduğu, idare tarafından, yaklaşık maliyet içindeki ağırlık oranı ve işlevi dikkate alınmak suretiyle tam zamanlı işçiliklerin ve araçların amortisman girdilerinin asli unsurlar olarak değerlendirildiği ve a1 (haftalık çalışma saatinin tamamı idarede kullanılan işçiliklerin ağırlık oranı) ve işin niteliğine uygun şekilde c (makine ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranı) katsayılarının belirlendiği; işin asli unsurunu oluşturmayan tali giderlerin (yedek parça, tamir, bakım, onarım, sigorta, kasko, muayene, vergi, araç takip sistemi giderleri vb.) söz konusu olduğu, bu nitelikteki tali giderler için idarece maliyetin ortaya konulması halinde, bu giderlerin ağırlık oranını temsil etmek üzere b3 katsayısının belirlenmesi mümkün olduğu gibi bu giderlerin işin niteliğine uygun olarak belirlenmiş olan asli unsurlar kapsamında olduğunun da kabul edilebileceği, mevcut ihalede fiyat farkına ilişkin asli unsur olan c (makine ve ekipmanın amortismanına ilişkin ağırlık oranı) katsayısına ilişkin oran içerisinde tali giderlerin de yer aldığı değerlendirilebileceğinden, önceden belirlenemeyen söz konusu tali giderlere ilişkin maliyetlerin asli maliyetler içinde yer aldığının ve asli unsurlara ilişkin katsayıların tali giderleri de kapsadığının kabul edilebileceği, bu nedenle başvuruya konu ihalede b3 katsayısının “0” olarak belirlenmesinde mevzuata aykırılığın bulunmadığı sonucuna varılmıştır.