4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,” hükmü,

Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58’inci maddesinde

“(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

(2) İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal temininde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen malların özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 62/A maddesinde “62/A.1. Mal alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

62/A.1.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir. İstekliler, aşırı düşük olarak tespit edilen tekliflerini, bu Tebliğin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79 uncu maddesinde belirtilen yöntemlerle açıklayabilirler.

62/A.1.2. İhale komisyonu tarafından yapılan değerlendirmede açıklamaları yeterli görülmeyen veya süresi içerisinde yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın; a) Adı: İlkokul Öğrencilerine Beslenme İçin Gıda Malzemeleri Alınması

b) Türü: Mal alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no'su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

3 Kısım ve 6 Kalemden oluşan Gıda Malzemeleri (İlkokul Öğrencilerine Beslenme İçin Gıda Malzemeleri Alınması)/ Mal Alımı

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/teslim edileceği yer: Sosyal Hizmetler Dairesi lığı'nın belirleyeceği yerler” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Kısmi teklif verilmesi” başlıklı 20’nci maddesinde “20.1. Bu ihalede kısmi teklif verilebilir.

20.2. Bu ihaledeki kısım sayısı 3 dir. İhale kısımlarına ilişkin koşullar altta düzenlenmiştir;

İsteklilerin teklifleri kısım bazında ayrı ayrı değerlendirilecektir. Teklif edilen her bir kısım için ekte sunulan ihtiyaç listesinde yer alan kısımlardan biri veya daha fazlası, istekli üzerinde kalabilir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “Verilen tekliflerden diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanların, ihale komisyonu tarafından tespit edilmesi halinde, bu teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu tarafından;

a) İmalat sürecinin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temininde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen malın özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınarak aşırı düşük teklifler değerlendirilir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Ayrıca ihalenin şikayete konu 1’inci kısmına yönelik birim fiyat teklif cetveli aşağıda yer aldığı şekilde düzenlenmiştir.

Denizli Büyükşehir Belediye lığı Sosyal Hizmetler Dairesi lığı tarafından 07.02.2025 tarihinde yapılan “İlkokul Öğrencilerine Beslenme İçin Gıda Malzemeleri Alımı” ihalesinin başvuruya konu “Yumurta” başlıklı 1’inci kısım yaklaşık maliyetinin 5.375.999,96 TL olduğu, ihalenin anılan kısmına 7 isteklinin katıldığı, idare tarafından 07.02.2025 tarihli ihale komisyonu kararıyla ekonomik açıdan en avantajlı teklifin 354.960,00 TL teklif tutarlı başvuru sahibi Manisa Dağ. Gida Paz. Tem. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti. olarak belirlendiği, 3.744.000,00 teklif tutarlı Özlem Kandemir’in ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi olarak belirlendiği görülmüştür.

Yukarıda yer verilen mevzuat düzenlemelerinde mal alımı ihalelerine ilişkin aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde ihale komisyonunun verilen teklifleri değerlendirdikten sonra diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit etmesi gerektiği, diğer taraftan Yapım İşleri İhaleleri Uygulama Yönetmeliği ile Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği'nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı ilgili maddeleri uyarınca ve Kamu İhale Genel Tebliği'nde belirtilen yöntemler çerçevesinde sınır değer hesaplanarak teklifi aşırı düşük olanların tespit edilmesi gerektiği, ancak mal alımlarında sınır değer hesaplanma yöntemine ilişkin sınırlayıcı bir düzenlemenin bulunmadığı, bu nedenle mal alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin tespitinin, diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete kıyaslanmak suretiyle idarece belirlenmesi gerektiği hükme bağlanmıştır.

Başvuru konusu ihalenin mal alımı ihalesi olduğu, mal alımlarında 4734 sayılı Kanun’un 38’inci maddesi uyarınca ihale komisyonu tarafından verilen teklifler değerlendirildikten sonra ihaleye verilen tekliflerin, diğer tekliflerle veya yaklaşık maliyetle kıyaslanmak suretiyle, hangisinin veya hangilerinin aşırı düşük teklif olarak belirleneceği hususunda idarenin takdir yetkisinin bulunduğu anlaşılmıştır.

Yapılan inceleme sonucunda, idare tarafından başvuru sahibi isteklinin şikayetine verilen cevapta “…Hizmet ve yapım işlerine yönelik aşırı düşük tekliflerin belirlenmesi ve sınır değer hesabının nasıl yapılacağına ilişkin ayrıntılı düzenleme Kamu İhale Genel tebliğinde yer verilmiştir.

Mal alımlarında ise aşırı düşük ve sınır değer hesabının nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemelere yer verilmemiştir.

Yapılan değerlendirme sonucunda İlkokul Öğrencilerine Beslenme İçin Gıda Malzemeleri Alınması ihalesinin “1.Kısım Yumurta Grubuna'" istekli tarafından verilen teklifin aşırı düşük teklif olmadığına (Mal alımlarında aşırı düşük ve sınır değer hesabının nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemelere yer verilmemesi nedeniyle) karar verilmiş ve ihalenin aşırı düşük teklif sorgulaması yapılmaksızın sonuçlandırılmıştır.

Yukarıda yer alan ilgili mevzuat hükümleri gereğince sunmuş olduğunuz teklif mal alımlarında aşırı düşük teklif ve sınır değer hesabının ilke ve esaslarına ilişkin mevzuatsal düzenleme olmaması nedeniyle aşırı düşük olarak değerlendirmesi yapılamadığından başvurunuz uygun bulunmamış ve reddedilmiştir.” ifadelerine yer verilerek başvuru sahibi isteklinin teklifinin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulmaksızın ekonomik açıdan en avantajlı 1’inci teklif olarak belirlendiği görülmüştür.

Yukarıda aktarıldığı üzere ihale mevzuatının kurallarına göre mal alımı ihalelerinde isteklilerin teklifinin yaklaşık maliyet ve diğer teklifler ile kıyaslanarak aşırı düşük teklif olanların tespit edilebileceğinin belirtildiği, ancak idare tarafından başvuru sahibi isteklinin şikayetine verilen cevapta “Mal alımlarında aşırı düşük ve sınır değer hesabının nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemelere yer verilmemesi nedeniyle … mal alımlarında aşırı düşük teklif ve sınır değer hesabının ilke ve esaslarına ilişkin mevzuatsal düzenleme olmaması nedeniyle” ifadelerine yer verildiği, dolayısıyla idarece başvuru sahibi isteklinin teklifinin yaklaşık maliyet ve diğer teklifler ile kıyaslayarak aşırı düşük olup olmadığına ilişkin bir değerlendirme yapılmadığı, diğer bir anlatımla anılan isteklinin teklifinin aşırı düşük olup olmadığına ilişkin değerlendirmenin Mal Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 58’inci maddesi hükümleri gözetilerek yapılmadığı tespit edilmiştir.

Bu itibarla, ihale komisyonu tarafından Manisa Dağ. Gida Paz. Tem. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklif tutarının yaklaşık maliyetle ve ihalede sunulan diğer tekliflerle kıyaslanmak suretiyle söz konusu teklifin aşırı düşük teklif olup olmadığı hususunun tespit edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

Diğer taraftan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.

Başvuru sahibi tarafından 101.344,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde 101.344,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.

Sonuç olarak, yukarıda belirtilen mevzuata aykırılıkların düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte olduğu tespit edildiğinden, ihale komisyonu tarafından ihalenin şikayete konu 1’inci kısmında aşırı düşük teklif bulunup bulunmadığı hususunun diğer tekliflere veya yaklaşık maliyete kıyaslanmak suretiyle değerlendirilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,

1) Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,

2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde iadesine,

   Oybirliği karar verildi.