4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’nci maddesinde “…Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.” hükmü,

Söz konusu Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.

…

İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.

…

İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.” hükmü,

Anılan Kanun’un  “Sözleşme yapılmasında isteklinin görev ve sorumluluğu” başlıklı 44’üncü maddesinde “İhale üzerinde kalan istekli 42 ve 43 üncü maddelere göre kesin teminatı vererek sözleşmeyi imzalamak zorundadır. Sözleşme imzalandıktan hemen sonra geçici teminat iade edilir.

Bu zorunluluklara uyulmadığı takdirde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın ihale üzerinde kalan isteklinin geçici teminatı gelir kaydedilir. Bu durumda idare, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekli ile de Kanunda belirtilen esas ve usullere göre sözleşme imzalayabilir. Ancak ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekli ile sözleşme imzalanabilmesi için, 42 nci maddede belirtilen on günlük sürenin bitimini izleyen üç gün içinde ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye 42 nci maddede belirtilen şekilde tebligat yapılır.

Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin de sözleşmeyi imzalamaması durumunda ise, bu teklif sahibinin de geçici teminatı gelir kaydedilerek ihale iptal edilir.” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 65’inci maddesinde “(1) Yapılan değerlendirme sonucu ihale ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır ve ihale komisyonunca alınan gerekçeli karar ihale yetkilisinin onayına sunulur.

(2) İhale kararı ihale yetkilisince onaylanmadan önce idare, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını Kurumdan teyit ederek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. Her iki isteklinin de yasaklı olduğunun anlaşılması durumunda ihale yetkilisince ihale kararı onaylanamaz ve ihale iptal edilir.

(3) İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.

(4) İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.

…” hükmü,

Anılan Yönetmelik’in “İhale üzerinde kalan isteklinin sözleşmeyi imzalamaması” başlıklı 68’inci maddesinde “İhale üzerinde kalan isteklinin son başvuru ve/veya ihale tarihinde Kanunun 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e) ve (g) bentlerinde sayılan durumlarda olmadığına dair bilgi ve/veya belgeleri veya kesin teminatı vermemesi ya da sözleşme imzalamaması durumunda, Kanunun 44 üncü maddesi hükümlerine göre, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının, ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekliyle sözleşme imzalanabilir.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16.3’üncü maddesinde “16.3.1. Yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin kabul edilip edilemeyeceği hususunda tereddütler olduğu anlaşılmaktadır. İhale komisyonu;

a) Yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,

b) Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,

c) Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,

Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak, teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi ve varsa ikinci teklifi belirlemek veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir yetkisine sahiptir.

16.3.2. Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir. Bu durumda sorumluluk idareye aittir.

…” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Çevik Kuvvet Personeline Yiyecek (Hazır Yemek - Kumanya ve Kahvaltı) alımı

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no'su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu:

e) Miktarı:

32.000 adet hazır yemek Kalori Gramajı ve çeşit Teknik Şartnamede belirtilmiştir.
          4.250 adet kahvaltı Kalori Gramajı ve çeşit Teknik Şartnamede belirtilmiştir.
          1.000 adet kumanya Kalori Gramajı ve çeşit Teknik Şartnamede belirtilmiştir.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü Ertuğrulgazi Mahallesi İncesu Sokak No:30 Şehit Ali SEVİM Hizmet Binası, Ayrıca miting, toplantı ve benzeri görevler nedeniyle Çevik Kuvvet birimlerinde çalışan personel ve bunlarla birlikte görev ve harekata katılan diğer personele verilmek üzere, idarenin talep ettiği miktar ve oranlarda ve belirtilen zaman içerisinde İl merkezi ve ilçelerde bulunan görev yerlerine teslim edilecektir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 31’inci maddesinde “… 31.2. Teklif değerlendirmesinde öncelikle ilk oturumda 30 uncu madde uyarınca e-teklifinin açılamadığı veya teklif mektubu ile geçici teminatının uygun olmadığı tespit edilen isteklilerin teklifleri değerlendirme dışı bırakılır.

…” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “İhalenin karara bağlanması” başlıklı 36’ncı maddesinde “36.1.1. Aşırı düşük teklif sorgulamasının yapıldığı ihalelerde, … İhalede ayrıca ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin öngörülmesi halinde ise, bu isteklinin tespitinde 36.1. inci maddedeki esaslar uygulanarak ihale işlemlerine devam edilir. Bu işlemlere, ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve belirlenecek ise ikinci teklif sahibi tespit edilinceye kadar devam edilir.” düzenlemesi,

Söz konusu Şartname’nin “Ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine bildirim” başlıklı 42’nci maddesinde “42.1.İhale üzerinde bırakılan istekliyle sözleşmenin imzalanamaması durumunda, belirlenmiş ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif fiyatının ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla, bu teklif sahibi istekliyle sözleşme imzalanabilir.

…” düzenlemesi yer almaktadır.

Başvuruya konu ihalenin Eskişehir İl Emniyet Müdürlüğü tarafından 03.02.2025 tarihinde elektronik ortamda gerçekleştirilen  “Yiyecek Alımı (Hazır Yemek, Kahvaltı ve Kumanya)” ihalesi olduğu, söz konusu ihaleye 8 istekli tarafından teklif sunulduğu, 10.02.2025 tarihli ihale komisyonu kararından; Uzman Atık Yönetimi Turizm Temizlik İnşaat Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. ve Ağaoğlu Danışmanlık İç ve Dış Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin “yeterlik bilgileri tablosunda geçici teminata ilişkin satırın doldurulmadığı, iş deneyim belgesi ve işletme kayıt belgesine ilişkin bilgi girişinde bulunulmadığı” gerekçesiyle, Ak Grup Sosyal Hizmetler Gıda Temizlik ve İnşaat San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin “yeterlik bilgileri tablosunda geçici teminata ilişkin satırın doldurulmadığı ve işletme kayıt belgesine ilişkin bilgi girişinde bulunulmadığı” gerekçesiyle, True Food Yemek Gıda Organizasyon İnşaat ve San. Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin “yeterlik bilgileri tablosunda iş deneyimine ilişkin fatura bilgi girişinde bulunulmadığı” gerekçesiyle, Doğadan Organizasyon Yemek Mühendislik İnşaat Temizlik San. Tic. Ltd. Şti. ve başvuru sahibi İlvan Gıda Petrol .Ür .İnş. Mad. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin “yaklaşık maliyetin üzerinde olduğu” gerekçesiyle değerlendirme dışı bırakıldığı, Pınarkaya Gıda Turizm İnşaat Hayvancılık Tic. ve San. Ltd. Şti.nin teklifinin ise “aşırı düşük teklif açıklaması sunmadığı” gerekçesiyle reddedildiği, ihalenin Sarus Koza Kebap Gıda İnşaat Turizm Organizasyon İthalat İhracat San. ve Ltd. Şti. üzerinde bırakıldığı ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin ise belirlenmediği tespit edilmiştir.

 4734 sayılı Kanun’un yukarıda aktarılan 37’nci maddesinde; belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesinin yapılacağı, ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine uymayan, teklifleri ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olmayan ve birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılacağının hükme bağlandığı, ancak istekli tarafından teklif edilen fiyatın yaklaşık maliyetin üzerinde olması hususunun söz konusu isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması sonucunu doğuracağına ilişkin olarak kamu ihale mevzuatında herhangi bir düzenlemeye yer verilmediği görülmektedir.

Bununla birlikte, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Yaklaşık maliyetin üzerindeki teklifler” başlıklı 16.3’üncü maddesinde; yaklaşık maliyetin üzerindeki tekliflerin ekonomik açıdan en avantajlı teklif ve varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlenmesi hususunda; öncelikle yaklaşık maliyet hesaplanırken değerlendirilmeyen herhangi bir husus olup olmadığının, yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmişse, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığının ve teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığının kontrol edilmesi gerektiği,  daha sonra tekliflerin yaklaşık maliyete göre mukayese edilerek ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak teklif fiyatlarının uygun bulunması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklif ve varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklilerin belirlenebileceği veyahut verilen teklif fiyatlarının uygun bulunmaması halinde ise ihalenin iptaline karar vermek hususunda idarenin takdir yetkisine sahip olduğu, yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında tekliflerin kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebileceği, bu durumda sorumluluğun idareye ait olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun yukarıda yer verilen 40’ıncı maddesinden, ihale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce ihale üzerinde bırakılan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit ettirilmesi gerektiği, aynı Kanun’un 44’üncü maddesinden ise, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi ile sözleşme imzalanamaması durumunda, ihale yetkilisince uygun görülmesi kaydıyla ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin sözleşmeye davet edilebileceği anlaşılmaktadır. Bu haliyle kamu ihale mevzuatında ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin belirlenmesini zorunlu kılan emredici bir hükmün bulunmadığı, bir diğer ifade ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmesinin ihale komisyonunun takdirinde olduğu, ayrıca ihale komisyonu kararının ihale yetkilisinin onaylaması ile geçerlilik kazanacağı, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklifin belirlenmiş olması halinde dahi bu teklifinin ihale yetkilisince uygun görülmesi halinde sözleşme imzalanacak teklif olabileceği anlaşılmıştır.

Başvuruya konu ihaleye ilişkin 10.02.2025 tarihli ihale komisyonu kararında başvuru sahibinin teklifine ilişkin olarak “yeterlik kriterlerine ilişkin belgelerin yeterlik kriterlerini karşıladığı ancak sunmuş oldukları teklifin yaklaşık maliyet ile İdaremize ayrılan ödenek miktarının üzerinde olması nedeniyle değerlendirme dışı bırakılmasına” ifadelerine yer verildiği, bu çerçevede anılan isteklinin teklifinin ekonomik olarak uygun bulunmadığı ve ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlenmediği, söz konusu ihale komisyonu kararının aynı tarihte ihale yetkilisince onaylandığı, dolayısıyla ihale yetkilisince onaylanan söz konusu ihale komisyonu kararında ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibinin belirlenmemiş olmasında ihale mevzuatına aykırılık bulunmadığı, ayrıca, Kamu İhale Genel Tebliği’nin 16.3’üncü maddesindeki açıklamalara göre yaklaşık maliyetin üzerinde olan tekliflerin kabul edilip edilmeyeceği hususunun idarenin takdir ve sorumluluğunda olduğu anlaşıldığından başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.