YER TESLİMİ VE İŞE BAŞLAMA
A. İşyerinin Teslimi ve İşe Başlama
“Madde 9 - İşe başlama ve bitirme tarihi (Tip Sözleşme)
9.1. Sözleşmenin imzalandığı tarihten itibaren ................... (rakam ve yazıyla) ................... gün içinde Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre yer teslimi yapılarak işe başlanır.
9.2. Yüklenici taahhüdün tümünü, işyeri teslim tarihinden itibaren .... gün içinde tamamlayarak geçici kabule hazır hale getirmek zorundadır. Sürenin hesaplanmasında; havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmayan dönemi ile resmi tatil günleri dikkate alındığından, bu nedenlerle ayrıca süre uzatımı verilmez.
9.3. ………………….................................................................................
9.4. Bu işyerinde havanın fen noktasından çalışmaya uygun olmadığı günler ............................ tarihleri arasındaki ….(rakam ve yazıyla) …… gündür. Ancak, işin bitiminde bu devre dikkate alınmaz ve İdare Yükleniciden teknik şartları yerine getirerek işi tamamlaması için bu dönemde çalışmasını isteyebilir. Zorunlu nedenlerle ertesi yıla sari hale gelen işlerde, çalışmaya uygun olmayan devre, ödenek durumuna ve imalatın cinsine göre dikkate alınır."

İşyerinin yükleniciye teslimi (YİGŞ)
“Madde 6 - (1) Sözleşmenin imzalanmasından sonra, sözleşmede yazılı süre içinde işe başlanabilmesi için işyeri, ihaleye esas proje ve mahal listesine göre; eksen kazıkları, someler, röperler ve benzerleri, proje sahası, güzergah, zemin veya buna benzer yerler üzerinde kontrol edilerek, İdare tarafından görevlendirilen yapı denetim görevlisinin de bulunduğu komisyon tarafından yükleniciye teslim edilir. Bu hususta iki taraf arasında bir tutanak düzenlenir.
(2) Yer teslim tutanağının imzalanmasıyla yükleniciye yer teslimi yapılmış olur. Ancak; yer teslim tutanağında, yer tesliminin tutanağın onaylanması halinde gerçekleşmiş olacağının belirtilmesi halinde, tutanağın onaylandığının yükleniciye tebliğ edildiği tarihte yer teslimi yapılmış olur.”
- YİGŞ’ de iş yeri tesliminin yapı denetim görevlisince yapılması ve teslim işleminin tarafların imzasını taşıyan bir tutanağa bağlanması gerektiği ifade edilmektedir.
- İşyeri teslimi işlemleri belirtilen şekilde görevlendirilen yapı denetim ekibince gerçekleştirilmelidir.
- YİGŞ’ nin 6 ncı maddesinde işyeri teslim işleminin bir tutanağa bağlanması gerektiği ifade edilmiş, ancak hazırlanacak tutanağın formatı ve içeriği konusunda her hangi bir belirleme yapılmamıştır.
- Söz konusu tutanağın; işi, işyeri tesliminin yapıldığı tarihi, işyerinin teslim edildiği tarihteki fiili durumunu belirtir asgari bilgiler yanında, tarafların (yapı denetim ekibi ile yüklenici veya vekili) imzasını da taşır biçimde düzenlenmesi gerekmektedir.
- Yer teslimiyle birlikte yüklenicinin işe başlaması gerektiğinden, teslimde, yüklenicinin faaliyetini olumsuz etkileyecek, fiziki veya hukuki engeller bulunmamalıdır.
- İnşaat ruhsatının alınmamış olması hukuki açıdan yüklenicinin işe başlamasına engel teşkil eder. Keza, arsa üzerinde bulunan eski yapıların yıkımı işinin yapılacak inşaatın sözleşme bedeline dahil edilmediği durumlarda, arsanın, üzerindeki yapılardan temizlenmiş ve inşaata elverişli hale getirilmiş biçimde teslimi gerekir.
- İşin yürütülmesini etkileyen benzer nitelikteki hususlar ikmal edilmeden yapılacak yer teslimlerinde, söz konusu hususların tutanakta gösterilmesi ve bunların işin yürütülmesini tümüyle engelleyip engellemedikleri, kısmen faaliyet yapılabiliyorsa bu kapsamda yapılacak işlerin neler olduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
- Belirtilen nitelikteki sorunlara rağmen işyeri teslim tutanağını itirazsız imzalayan yüklenicinin süre uzatım hakkı ortadan kalkar.
- Bir kısım engeller nedeniyle işyerinin şartlı olarak teslim edildiği hallerde, bu eksiklikler işe başlamayı tümüyle engelliyorsa, eksikliklerin giderildiği tarih itibarıyla ayrıca işe başlama tutanağı düzenlenmeli, eksikliklere rağmen yüklenici yer teslimiyle birlikte işe başlamışsa, söz konusu eksikliklerin giderildiği tarih yine bir tutanakla tespit edilmelidir. Anılan hususların tutanağa bağlanması özellikle yükleniciye verilecek süre uzatımının belirlenmesi açısından gereklidir.
B. İdarenin Yer Tesliminde Gecikmesi ve Hukuki Sonuçları
“İşlerin yapılacağı yerlerin yükleniciye tesliminde gecikme olması ve bunun işin bir kısmının veya tamamının zamanında bitirilmesini geciktirmesi halinde, sözleşmede tespit edilen iş süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak şekilde uzatılır. “ (YİGŞ md. 6)
C. Yüklenicinin Yer Teslimine Yanaşmaması ve İşe Başlamakta Gecikmesi
- Sözleşmede belirlenen süre içerisinde iş yerini teslim almayan ve kendisine yapılan çağrıya uymayan yüklenicinin, esasen işi yürütmeye niyetli olmadığı ve bu davranışının zımni biçimde taahhüdünden vazgeçme anlamına geldiği sonucu çıkarılabilir. Böyle bir durumda iş sahibi idare, KİSK md.20 ve YİGŞ md. 47 de düzenlendiği şekilde, ihtarname çekmek suretiyle, verilen mehil bitiminde sözleşmeyi fesheder.
D. Teslim Edilen Arsanın Yapıya Elverişli Olmaması
- Yüklenicinin, kendisine teslim edilen arsanın tasarlanan yapıya elverişli olup olmadığını araştırma, arsanın yapıya ve uygulanacak projeye elverişli olmaması durumunda ise, idareyi uyarma yükümlülüğü bulunmaktadır.
- Teslim aldığı arsanın kusurlarını bilen ya da yapım sözleşmesinin uzman tarafı olarak bilmek durumunda olan yüklenici, bu konuda idareyi uyarma görevini yerine getirmemişse, meydana gelebilecek bütün olumsuz sonuçlara katlanmak zorundadır. (YİGŞ md.15). Arsanın tasarlanan yapıya elverişli olmaması halinde de durum aynıdır. Çünkü yüklenicinin, teknik bilgiye sahip ve özenli (basiretli) bir iş adamı olarak arsayı inceleyip tasarlanan projeye elverişliliğini bildiği varsayılır.
- YİGŞ hükümlerine göre, plan ve projeler idare tarafından verilse bile, sorumlu bir meslek adamı olarak işi yapmayı üstlenen yüklenici bu kabulüyle kendisine verilen projelerin ve teknik belgelerin o iş yerinin gereklerine, fen ve sanat kurallarına uygun olduğunu, ayrıca işin yapılacağı yerin uygunluğunu kabul etmiş ve sorumluluğu üstlenmiş sayılır. Buna karşılık yüklenici, idarece kendisine teslim edilen iş yeri, plan, proje, teknik belge ve verilen talimatların sözleşmeye, fen ve sanat kurallarına uygun olmadığı kanaatinde ise, karşı düşüncesini gerekçesiyle birlikte idareye bildirmekle yükümlüdür (md. 15).
- İnşaatın projelerinin yapımını da yüklenici üstlenmişse (teklif birim fiyatlı işlerde uygulama projelerinin yükleniciye yaptırılması), araziyi kontrol yükümlülüğü mutlak olarak vardır ve projelerin yapılabilmesi için arazinin elverişliliğinin ve niteliğinin saptanması zorunludur. Bu tür durumlarda arsanın tasarlanan yapıya elverişli olmamasının sonuçlarına yüklenici tek başına katlanmalıdır.
- Ancak, projelerin idarece tanzim edilerek yükleniciye verildiği, idarenin arsa seçimi sırasında kendi uzmanlarına ya da bu konuda uzmanlaşmış kişi ve kuruluşlara arsa verileriyle ilgili fizibilite çalışmaları yaptırdığı ve bunu rapora bağladığı durumlarda, arsanın yapıya elverişsizliği nedeniyle ortaya çıkacak olumsuz sonuçların sorumluluğunun her iki tarafa da ait olması gerekir. Yüklenici kendisine verilen her türlü plan, proje, arsa bilgi formu, fizibilite raporu, teknik hesap gibi belge ve bilgileri kendi mesleki bilgi ve tecrübe süzgecinden geçirmek ve bunlarla ilgili olarak işin seyrini olumsuz etkileyecek hususları iş sahibi idareye bildirmekle yükümlüdür. Ancak, idare de bu belge ve verileri hazırlatan ve yükleniciye veren olarak sorumluluktan ayrık tutulmamalıdır. Yargıtay bu tür durumlarda müterafık kusurun varlığını kabul etmekte ve her iki tarafı da kusuru ölçüsünde sorumlu tutmaktadır.
- Yüklenicinin gerekli uyarıları hem yapı denetim görevlisine hem de idareye yazılı olarak bildirmesine rağmen, idare bu uyarıları dikkate almayarak işi kendi istediği gibi yaptırdığı takdirde, yüklenici., bu uygulamanın sonunda doğabilecek sorumluluktan kurtulur (YİGŞ md. 15/5).
- YİGŞ bu konularda yapılacak ihbarın hem yapı denetim görevlisine hem de idareye yazılı olarak bildirilmesi şartını öngördüğünden, sözlü ya da zımni biçimde yapılan uyarılar hiç yapılmamış sayılır (YİGŞ md. 15/6).
- Keza, yüklenicinin uyarılarını bir tenkit biçiminde değil, aksine oluşabilecek zararları açık biçimde ortaya koyarak bildirmesi gerekir.
E. İşyerinin Değiştirilmesi
“Zorunluluk halinde, sözleşme bedelinin aşılmaması ve idare ile yüklenicinin karşılıklı olarak anlaşması kaydıyla yükleniciye teslim edilmiş olan işyerlerinde değişiklik yapılabilir. Bu durumda, iş başına getirilmiş olan malzeme, araç ve makinelerin yeni iş yerine taşınması giderleri ile eski iş yerinde (kurulmuş ise) şantiye bina ve tesislerin yeni iş yerine taşınma ve kurulma giderleri yükleniciye aittir. Bu durumda işin süresi, işin bir kısmı veya tamamı için gecikmeyi karşılayacak kadar uzatılır.” (YİGŞ md. 6)