4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,          

b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,        

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,        

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.…” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir…” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi

…

79.2.6. Malzemeli yemek hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesinde kullanılmak üzere teknik şartnamede asgari iki haftalık örnek menü düzenlemesi yapılır ve bu menüde yer alan yemeklerin içerikleri ile çiğ girdi miktarları belirtilir.  

Bu ihalelerde; teklifi aşırı düşük bulunan istekli öncelikle (Değişik ibare: 25/01/2017-29959 R.G./13. md.) “ana girdi”, “işçilik” ve “yardımcı gider” oranlarının belirtildiği Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelini (Mülga ibare: 18/05/2024-32550 R.G/39. md., yürürlük: 15/06/2024) hazırlayarak açıklaması kapsamında sunar. Açıklamanın geçerli kabul edilebilmesi için (Değişik ibare: 25/01/2017-29959 R.G./13. md.) “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,80’den az ve 0,95’den çok olmaması gerekir. Oran belirtmeyen veya belirttiği oran 0,80’den az veya 0,95’den çok olan isteklilerin teklifleri reddedilir.

(Değişik cümle: 25/01/2017-29959 R.G./13. md.) Bu maddede yer alan ana girdi ibaresi kapsamında, kırmızı et; beyaz et; balık; işlenmiş et ürünleri (sucuk, salam, sosis, kavurma gibi); kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve; toz şeker, süt; yoğurt, ayran; yağ ürünleri (ayçiçek yağı, zeytinyağı, tereyağı) kahvaltı malzemeleri (peynir, zeytin, yumurta, reçel, bal gibi); pet su, ekmek açıklama yapılacak unsurlar olarak dikkate alınır. İdarenin ihale dokümanında bu girdilerin dışında ana girdi niteliğinde malzeme içeren yemek öğünü düzenlemesi durumunda aşırı düşük teklif açıklama yazısında açıklama istenecek unsurlar arasında bu malzemelerin de belirtilmesi zorunludur.Bu çerçevede, isteklinin beyan ettiği orana uygun teklif sunması durumunda, yemek pişirilmesi için gerekli enerji giderleri (doğalgaz, LPG gibi), temizlik malzemeleri, su, sigorta giderleri, ilaçlama ve hijyen sağlama giderleri, bakım onarım, amortisman, nakliye, sözleşme giderleri ve genel giderler, portör muayenesi ve tali çiğ girdiler (tuz, baharat, tatlandırıcı vb.) gibi unsurlar “yardımcı girdiler” başlığında değerlendirilir ve bu unsurlar için açıklama sunulması gerekmez.  

Örneğin; 1.000 öğün yemek alımı için çıkılan bir ihalede, birim fiyat olarak 5 TL teklif veren bir isteklinin, 5.000 TL olan toplam teklif bedelinin aşırı düşük olarak değerlendirilmesi ve istekli tarafından sunulan Malzemeli Yemek Sunumu Hesap Cetvelinde (Değişik ibare: 25/01/2017-29959 R.G./13. md.) “(Ana Girdi Maliyeti+İşçilik Maliyeti)/Toplam Teklif Tutarı” oranının 0,90 olarak belirtilmesi halinde, teklifin 4.500 TL’sinin ana çiğ girdi ile işçilik toplamını içerdiği kabul edilir ve isteklinin sadece bu kısma ilişkin açıklama yapması gerekir. Teklifin 500 TL’lik kısmının ise yardımcı giderlere ilişkin olduğu kabul edildiğinden, bu kısma ilişkin açıklama yapılması gerekmemektedir.  

Malzemeli yemek alımı ihalelerinde, (Değişik ibare: 25/01/2017-29959 R.G./13. md.) kırmızı et; beyaz et; balık; kuru gıdalar (pirinç, bulgur, nohut, mercimek, kuru fasulye gibi); sebze; meyve maliyetlerinin tevsiki amacıyla üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri kullanılamaz. Ancak 79.2.2 nci maddede yer alan diğer yöntemlerden herhangi biri ile açıklama yapılmasının fiilen mümkün olmadığının anlaşıldığı durumlarda, üçüncü kişilerden alınan fiyat teklifleri ile açıklama yapılabilir.

(Ek fıkra: 25/01/2017-29959 R.G./13. md.) Malzemeli yemek alımı ihalelerinde sadece iki haftalık örnek menüdeki ana girdiler ve işçilik giderleri dikkate alınarak açıklama yapılmalıdır. İsteklilerin örnek menüdeki girdiler ve işçilik gideri kullanılarak teklif ettikleri birim fiyatı açıklamaları gerekmekte olup toplam miktar ve tutar açıklaması yapılmayacaktır. Örneğin normal kahvaltı, diyet kahvaltı, ara öğün, normal yemek ve diyet yemek gibi birim fiyatları içeren bir ihalede, isteklilerin teklif ettikleri birim fiyatı; örnek menüyü ve bu menünün üretimi için gerekli işçilik tutarını kullanarak tevsik etmeleri durumunda açıklama uygun kabul edilecektir.” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Hazır Yemek Yükleniciliği

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

ç) Yatırım proje no'su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.

d) Kodu: ----

e) Miktarı:

Müdürlüğümüzde öğrenim görecek öğrencilere 3 öğün ve en az 4 çeşit olmak üzere, şartnamesine göre, Müdürlüğümüzün Mutfak, Yemekhane ve Demirbaşları kullanılarak hazır yemek verilmesi ve sonrası hizmetlerin yapılması işidir.

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Balıkesir Polis Meslek Eğitim Merkezi Müdürlüğü” düzenlemesi,

Aynı Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi bulunmaktadır.

İdarece yapılan değerlendirme neticesinde teklifi aşırı düşük olarak nitelendirilen isteklilere 16.09.2024 tarihli ve ekinde 14 günlük örnek yemek menüsü ve ana çiğ girdi miktarlarını gösteren liste yer alan aşırı düşük teklif sorgulama yazısı gönderilmiştir.

Yapılan incelemede, idarece aşırı düşük teklif açıklama yazısının ekinde gönderilen ana çiğ girdi miktarları listesi incelendiğinde çörekotu, hindistan cevizi, kabartma tozu, kekik, kırmızı toz biber, kimyon, kuru nane, pasta katkı maddesi, pudra şekeri, sumak, susam, tarçın, toz karabiber, tuz, vanilya, yaş hamur mayası gibi baharat sınıfında olan ve mevzuat hükümlerine göre açıklama yapılması gerekmeyen tali çiğ girdilerin idarece ana çiğ girdi listesinde belirtildiği görülmekle birlikte, bununla birlikte ilgili Kamu İhale Genel Tebliği açıklamaları kapsamında söz konusu girdilerin tali çiğ girdi olduğunun ve bu girdiler için açıklama sunulmasının gerekmediğinin açık olduğu, idarece söz konusu girdilere ana çiğ girdi listesinde yer verilmiş olmasının söz konusu amir hükmü ortadan kaldırmayacağı ve bu bağlamda isteklilerin açıklama sunmasına ve sunulacak açıklamaların Tebliğ hükümlerine göre değerlendirilmesine engel oluşturmayacağı, bu doğrultuda aşırı düşük teklif açıklaması sunan isteklilerce bir tereddüt yaşanmasına sebep olmayacağı anlaşılmıştır.

Örnek menüdeki baklava (cevizli) yemeğinin yer aldığı öğünlerde 3 dilim  halinde ve  toplam 130 gr olarak servis edileceğinin ilgili doküman düzenlemelerinde belirlendiği, isteklilerce bu bilgiler ışığında maliyet hesaplaması yapılabileceği anlaşılmıştır.

Örnek menüde yer alan kıymalı yeşil mercimek yemeğinin ana bileşeni olan yeşil mercimek girdisinin ve kıymalı kapuska yemeğinin ana girdisi olan beyaz lahana girdisinin miktarının Teknik Şartname’de yer alan gramaj listesine açıkça belirtildiği,  isteklilerce bu bilgiler ışığında maliyet hesaplaması yapılabileceği, söz konusu girdilere ana çiğ girdi listesinde yer verilmemiş olmasının bu hususta bir engel teşkil etmeyeceği anlaşılmıştır.

Başvuru sahibi istekli tarafından iddia konusu edilen ve idarece ana çiğ girdi miktarları listesinde kesme şeker, kornişon turşu, kuru soğan, patates, salatalık, simit (hazır-110 gr), tavuk eti (bonfile), tereyağ, yeşil biber ve yufka (böreklik) girdileri için belirlenen toplam ihtiyaç miktarlarının ihalenin tümü için değil iki haftalık örnek menüdeki toplam miktar için belirlenmiş olduğu, başvuru sahibinin ise ihalenin tamamı için hesaplama yaptığı, ayrıca Teknik Şartname’de düzenlenmiş gramaj listelerinde örnek menüde yer alan yemeklere ilişkin girdi miktar ve türlerine yer verildiği, esas olanın da örnek menüde yer alan yemeklerin, söz konusu yemekler için ihale dokümanında düzenlenmiş gramaj listeleri kullanılarak açıklanması olduğu, bu doğrultuda iddia konusu edilen hususların aşırı düşük teklif açıklaması hazırlanmasında herhangi bir engel teşkil etmediği sonucuna varılmıştır.

Yukarıda yer verilen gerekçeler doğrultusunda başvuru sahibi isteklinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.