4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “İdarelerce uyulması gereken diğer kurallar” başlıklı 62’nci maddesinde “…e)1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri (MİT Müsteşarlığı hariç) ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idarelerin merkez ve taşra teşkilatları, il özel idareleri, belediyeler ile bağlı kuruluşları ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler; merkezi yönetim, sosyal güvenlik kurumu, fon, kefalet sandığı, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığı, gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, mahalli idare ve şirket bütçelerinden veya döner sermaye bütçelerinden, anılan liste kapsamındaki diğer idareler için ise kendi bütçelerinden personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı veya niteliği itibarıyla bu sonucu doğuracak şekilde alım yapamaz ve buna imkân sağlayan diğer mevzuat hükümleri uygulanmaz.

2) Bu bendin uygulanmasında personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı; bu Kanun ve diğer mevzuattaki hükümler uyarınca ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı, yaklaşık maliyetinin en az %70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dâhil işçilik giderinden oluştuğu ve niteliği gereği süreklilik arz eden işlere ilişkin hizmet alımlarını ifade eder. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan, yıl boyunca devam eden, niteliği gereği süreklilik arz eden ve haftalık çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı park ve bahçe bakım ve onarımı ile çöp toplama, cadde, sokak, meydan ve benzerlerinin temizlik işlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilir. Hizmet alım sözleşmesi kapsamında niteliği birbirinden farklı hizmet türlerinin bulunması halinde personel çalıştırılmasına dayalı olup olmama yönünden yapılacak değerlendirme her hizmet türü için ayrı ayrı yapılır. Danışmanlık hizmetleri, hastane bilgi yönetim sistemi hizmetleri ve çağrı merkezi hizmetlerine ilişkin alımlar personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak kabul edilmez.” hükümleri yer almaktadır.

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil olacak giderler” başlıklı 78’inci maddesinde “… 78.1.3. Mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan ve niteliği gereği süreklilik arz eden park bahçe bakım ve onarım işi, çöp toplama, cadde, sokak, meydan vb. temizlik işleri, bu işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan refüj ve yeşil alanların bakım ve onarımı, ot temizliği, çim biçimi, toprak işleme, arazi hazırlığı, fidan üretimi, dikimi ve bakımı ile ağaç budama, sulama ve bakımı, sürücülü araç/iş makinesi kiralama vb. işler ile Kurum tarafından belirlenecek diğer işler, 78.1.1 inci maddede yer alan diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edilir…” açıklaması yer almaktadır.

Mevzuat hükümlerinden; Kamu İhale Kanunu uyarınca idarelerin, aralarında kabul edilebilir doğal bir bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir arada ihale edemeyeceği, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca belediyelerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı yapamayacağı, 696 sayılı KHK sonrasında yapılan mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde değiştirilen Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.1.3’üncü maddesinde, mahalli idare veya şirketlerinin bütçelerinden yapılan ve niteliği gereği süreklilik arz eden park bahçe bakım ve onarım işi, çöp toplama, cadde, sokak, meydan vb. temizlik işleri, bu işlerin karakteristik edimlerini içeren veya alt hizmetleri niteliğinde olan refüj ve yeşil alanların bakım ve onarımı, ot temizliği, çim biçimi, toprak işleme, arazi hazırlığı, fidan üretimi, dikimi ve bakımı ile ağaç budama, sulama ve bakımı, sürücülü araç/iş makinesi kiralama vb. işlerin Kamu İhale Genel Tebliği’nin 78.1.1’inci maddesinde yer alan diğer koşullara bakılmaksızın personel çalıştırılmasına dayalı hizmet olarak kabul edileceği anlaşılmaktadır.

Belediye tarafından gerçekleştirilen ve niteliği itibariyle süreklilik araz eden park bahçe bakım ve onarım, ağaç dikme, ot temizleme, toprak işleme, arazi hazırlığı, sürücülü iş makinesi kiralama gibi alt işlerin de personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamına girmesi, bu işlerin birim fiyat cetvelinde yer aldığı yapım işi ihalelerinin, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı gerçekleştirilmesinin yasaklanmış olması sebebiyle iptal edildiği görülmektedir.

İhale birim fiyat cetvelinde yapım işi kalemlerinin fazla olması veya işin niteliği itibariyle yapım işi olması da bu durumu etkilememektedir. Keza Kamu İhale Kurulunun 10.01.2024 tarih ve 2024/UY.II-57 sayılı kararında “…ihale konusu işin 137 inşaat, 106 kalem peyzaj,  59 Kalem Elektrik, 74 Kalem Makine ve Sulama Tesisat kalemi olmak üzere, toplam 376 imalat kaleminden oluşan ve ön proje ile birim fiyat teklif alınmak suretiyle gerçekleştirilen…” iş olmasına rağmen iş kalemleri içerisinde mevcut parkların peyzaj düzenlemesi kapsamında çim alanlarının sulanması, fidan dikimi, bakımı, ağaç budama vb. gibi süreklilik arz eden işlerin olması sebebiyle söz konusu işlerin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı niteliğinde olduğu ve bu işlerin de ihale ile verilmesinin 4734 sayılı Kanunun 62/(e) uyarınca mümkün olmaması nedeniyle ihalenin iptaline karar verildiği görülmektedir.

Bazı belediyeler ise söz konusu işleri (yapım işi ağırlıklı olsun veya olmasın) personel şirketlerine gördürmektedirler. Yapım işi mahiyetindeki çevre düzenlemesi işlerinde ihale kapsamı büyük olduğu için şirketler bu işleri kendi kaynağı ile gerçekleştirememekte ve ihale yolu ile bu işleri gördürmektedir. Bu durum ise personel çalıştırılmasına dayalı işleri gördürmek için kurulan belediye personel şirketlerinin amacı dışında kullanılmasına yol açmaktadır. Bu konuda yetkin olmayan şirketlerin yapım işi mahiyetindeki işleri gerçekleştirmesi veya gerçekleştirmek için hizmet alması da maliyeti arttırmaktadır.