İhalelerde fazla veya mükerrer yapılan Ödemeler
Kamu ihale inşaat sözleşmesinde tarafların borcu hesap kesim aşamasında netleşir.Hesap kesimi ile birlikte yüklenicinin hak ettiğinden fazlasının da ödenmesi söz konusu olabilmektedir. Böyle bir durumda iş sahibi idare, fazla veya mükerrer yapılan bu ödemeyi yükleniciden talep etme hakkına sahiptir.Kamu ihale inşaat sözleşmelerinde, idarenin yapmış olduğu fazla ödemeye ilişkin iade talebinin hukuki sebebi hususunda öğretide görüş ayrılıkları bulunmaktadır.
idarenin iade talebindeki hukuki sebep TBK m. 78 hükmüne istinaden sebepsiz zenginleşmedir Aradaki sözleşme hükümlerine gerek kalmadan sebepsiz zenginleşen yükleniciden bu hukuki sebebe dayalı olarak fazla ödeme talep edilebilir. Öğretide diğer görüşe göre ise, borcun yerine getirildiği düşünülerek yapılan ödeme sözleşmesel ilişkiden kaynaklandığı için fazla ödenen kısmın iadesinin sözleşmeden doğan borcun ifası hükümlerine tabi olduğu,Sözleşmenin, ifanın fazla kısmının iadesinde de geçerli hukuki dayanak olduğu kabul edilmektedir. Bununla birlikte hata ile yapılan ödemelerde; örneğin, ödenmiş bir alacağın ikinci kez ödenmesi yahut sözleşme ilişkisi dışındaki aynı isimli üçüncü kişiye sehven ödeme yapılması durumunda veya ihale mevzuatında belirlenen usullere göre yapılmadığı için geçersiz olan kamu ihale inşaat sözleşmelerinde idare tarafından yapılan ödemeler ortada bir sözleşme bulunmasına rağmen sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri istenebilir.
Yargıtay da kararlarında fazla ve mükerrer ödemelerin iadesinin, sözleşmeden doğan borcun ifası hükümlerine tabi olduğunu belirtmiştir
Emsal İhale Yargı Kararları :
- Yargıtay HGK. 14.03.2012, E. 2011/13-748 K. 2012/140
- Yargıtay 23. HD., 8.9.2015, E. 2014/8779 K. 2015/5685
Mükerrer ödemelerde en önemli fark zamanaşımından kaynaklanır. İade talebinin hukuki sebebi sebepsiz zenginleşme olduğu kabul edildiği takdirde zamanaşımı, TBK m. 82 gereği hakkı olduğunu öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve her durumda zenginleşmenin gerçekleştiği tarihten itibaren on yıllık süreye tabidir. Diğer hukuki sebebin yani sözleşmesel ilişkiden kaynaklı olduğunun kabul edilmesi halinde ise zamanaşımı TBK m. 147/1,6 gereği beş yıllık bir süreye tabi olur.Geçici hakedişler ile fazla veya mükerrer ödeme yapıldığının tespiti halinde kesin hesaba kadar beklenmesinin gerekmediği, açık ve haksız yapılan bir ödemenin varlığı halinde kesin hesap beklenmeksizin talep edilebileceği belirtilmektedir. Yargıtay’a göre ise geçici hakedişler ile yapılan fazla veya mükerrer ödemelerin ancak hesap kesimi ile istenebileceği, daha öncesinde iade talebinde bulunulamayacağı belirtilmektedir