KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
- İhalede toplam yaklaşık maliyetin 258.281.814,26 TL olduğu, yaklaşık maliyetin kendilerince verilen teklife (224.695.102,00 TL) oranlaması yapıldığında %13’lük bir tenzilat olduğunun görüleceği, rekabetin oluştuğu ihalenin idarece iptal edildikten sonra aynı şartlarla yapılması durumunda ihaleye teklif verecek isteklilerin birbirlerinin tekliflerini öğrenmiş olacağı, idarece rekabetin sağlanmasının engellendiği, bu durumun kendilerine zarar vereceği; ayrıca bahse konu ihalede ekonomik açıdan avantajlı tekliflerin olabileceği ihtimali ile idarenin keyfi olarak iptal kararı veremeyeceği, ihtimaller doğrultusunda kamu yararı ve miktarın değişmesinin hukuken yeterli bir sebep olarak kabul edilemeyeceği, ayrıca ihalenin aşırı düşükte kalan tekliflere göre değerlendirilmesinin mevzuata aykırı olduğu, aşırı düşük tekliflerin piyasanın gerçeklerini yansıtmadığı, diğer kurumlarca yapılan yemek ihalelerinin birim fiyatlarıyla söz konusu ihalenin birim fiyatlarının kıyaslanması neticesinde, ihalede ortaya çıkan yemek birim fiyatlarının diğer kamu kurumlarınca yapılan yemek ihalelerinde oluşan ortalama birim yemek fiyatlarının üzerinde olduğu gerekçesiyle ihalenin iptal edilmesinin mevzuata aykırı olduğu,
- İdarece diğer bir iptal gerekçesi olarak, ihale kapsamında çalışacak personel sayısı ve ücretlerinde güncellemeler yapılacağının ifade edildiği, ancak ihale kapsamında çalışacak personel sayısı ve ücretlerinde nasıl bir güncelleme yapılacağının somut bir şekilde ortaya konulamadığı, ihale kapsamında çalışacak personel sayısı ve ücretlerinde yapılacak güncellemelerin 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 24’üncü maddesi çerçevesinde iş artışı ve iş eksilişi olarak yapılabileceği, ayrıca idarenin söz konusu hizmete ihtiyacının devam ettiğinin açık olduğu, personel sayısı ve işin konusu yıllardır aynı olmasına rağmen idarenin ihaleyi iptal etmek için keyfi bir şekilde gerekçe belirlediği; sonuç olarak söz konusu ihalede geçerli tekliflerin yaklaşık maliyetin altında olması nedeniyle Kanun’un temel ilkelerinin sağlandığı, geçerli olmayan teklif bedellerinin dikkate alınarak ihalenin iptal edilemeyeceği, idarenin takdir yetkisini kamu yararı ve hizmet gerekleri dışında keyfi amaçlar doğrultusunda kullandığı, dolayısıyla ihale yetkilisi tarafından alınan ihalenin iptali kararının kamu ihale mevzuatına aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur...” hükmü,
Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde
“…İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.
İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.” hükmü,
“Kuruma itirazen şikâyet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…İdare tarafından şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir…” hükmü,
Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Yaklaşık maliyetin hesaplanmasına esas miktar ve fiyatların tespiti” başlıklı 8’inci maddesinde “(1) İdareler, yaklaşık maliyetin hesaplanabilmesi için öncelikle ihale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerini veya gruplarını ve bunlara ilişkin miktarları tespit ederler. Bu amaçla, idare tarafından gerek duyulduğunda, aşağıda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde miktar araştırması da yapılabilir.
(2) Yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde;
a) Kamu kurum ve kuruluşlarınca işin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,
b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatlar,
c) İlgili odalarca belirlenmiş fiyatlar,
ç) İhale konusu işi oluşturan iş kalemlerine veya gruplarına ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle ya da konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar,
d) İhale konusu işe ilişkin olarak Bütçe Uygulama Talimatlarında ve/veya Sağlık Uygulama Tebliğinde yer alan fiyatlardan KDV veya farklı nitelikteki diğer giderler indirilmek suretiyle bulunan fiyatlar, esas alınır.
(3) İdareler yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, (a), (b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde belirtilen fiyatların birini, birkaçını veya tamamını herhangi bir öncelik sırası olmaksızın kullanabilirler.
(4) Fiyat araştırması için yapılan çalışmalarda fiyat sorulacak kişi ve kuruluşlara yazılan yazıda fiyatı tespit edilecek iş grubu veya iş kaleminin ayrıntılı özelliklerine yer verilir. Fiyat istenecek kişi ve kuruluşlara aynı koşulları taşıyan yazılarla başvurulur ve fiyatlar KDV hariç istenir. İstenen özellikleri taşımayan veya gerçek piyasa rayiçlerini yansıtmadığı düşünülen fiyat bildirimleri ve proforma faturalar değerlendirmeye alınmaz ve buna ilişkin gerekçeler yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.
(5) Özelliği bulunan hizmet alımlarında; önceki yıllarda bitirilmiş benzer nitelikteki işlerde oluşan fiyatların piyasa fiyatları ile karşılaştırılması suretiyle bulunan fiyatlar veya benzer nitelikteki hizmetlerde uzmanlık ve deneyimini kanıtlamış kamu ve özel sektör kuruluşları ile gerçek kişilerden soruşturularak oluşturulan fiyatlar kullanılabilir. Yapılan her türlü araştırmaya rağmen fiyatın tespit edilemediği veya tespit edilen fiyatların rayiçleri yansıtmadığının anlaşıldığı durumlarda; idarece re’sen fiyat belirlenir ve gerekçesi yaklaşık maliyet hesap cetvelinde gösterilir.” hükmü,
Anılan Yönetmelik’in “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 64’üncü maddesinde “(1) İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum gerekçeleriyle birlikte bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez…” hükmü bulunmaktadır.
İhaleye ait İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: 02.01.2025-31.12.2025 Dönemine Ait (3 Mutfak) Malzeme Dâhil 4 Kap Yemek Hizmeti Alımı
b) Türü: Hizmet alımı
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
…
e) Miktarı: Öğle Yemeği 800.000 Adet, Akşam Yemeği 150.000 Adet, Kumanya 5.000 Adet, Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Rektörlüğü Sağlık, Kültür ve Spor Daire Başkanlığı/ Üniversite Mahallesi Avcılar/İstanbul” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptal edilmesi” başlıklı 34’üncü maddesinde “34.1. İhale komisyonu kararı üzerine İdare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez.
34.2. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum, bütün isteklilere gerekçesiyle birlikte derhal bildirilir.” düzenlemesi bulunmaktadır.
Başvuruya konu ihalenin İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Sağlık Kültür ve Spor Daire Başkanlığı tarafından “02/01/2025-31/12/2025 Dönemine Ait (3 Mutfak) Malzeme Dâhil 4 Kap Yemek Hizmeti” alımı işi olduğu, ihale dokümanının 51 istekli olabilecek firma tarafından indirildiği, bahse konu ihalenin 09.10.2024 tarihinde açık ihale usulü ile e-teklif alınarak gerçekleştirildiği, ihaleye 19 isteklinin katıldığı, 5 isteklinin geçici teminat mektubunun uygun olmadığından teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, 11 isteklinin de yeterlik bilgileri tablosu uygun olmadığından teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ihalede yaklaşık maliyetin altında olan ve aralarında başvuru sahibi isteklinin de yer aldığı 3 geçerli teklifin bulunduğu, ihale komisyonu kararı ile ihalenin başvuru sahibi iş ortaklığı üzerinde bırakıldığı ancak bu kararın ihale yetkilisince uygun bulunmadığı ve aşağıda belirtilen gerekçeler ile ihalenin iptaline karar verildiği,
- EKAP üzerinden isteklilere 18.10.2024 tarihinde gönderilen “İhale kararının iptali” konulu bildirim yazısında “Teklif edilen birim yemek fiyatlarının diğer kamu kurumlarınca yapılan yemek ihalelerinde oluşan ortalama birim yemek fiyatlarının yemek bazında %200 oranının üzerinde olduğundan ve ihale kapsamında çalışacak personel sayısı ve ücretlerinde güncellemeler yapılacağından 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda yer alan ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılması ilkesi, kamu yararı ve tasarruf tedbirleri de dikkate alınarak tüm tekliflerin reddedilerek ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” gerekçelerine yer verilerek ihalenin iptaline karar verildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu, ihalenin iptal edilmesi halinde bu durumun bütün isteklilere derhal bildirileceği, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği ancak talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerinin talep eden isteklilere bildirileceği hüküm altına alınmış olup bu çerçevede ihaleyi yapan idarelere ihaleyi iptal etme konusunda takdir yetkisinin tanındığı ancak bu yetkinin mutlak ve sınırsız olmadığı, kamu yararı ve hizmet gerekleri doğrultusunda usule ve amaca uygun olarak kullanılması ve bu hususların değerlendirilmesinde somut olaya ilişkin koşulların dikkate alınarak 4734 sayılı Kanun’un 5’inci maddesinde yer alan temel ilkeler çerçevesinde karar verilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
- Diğer taraftan, ihalenin iptal edilmesine ilişkin işlemlerin gerçekleştirilmesinde takdir yetkisinin, gerekçe belirtilmek suretiyle kullanımı bu işlemin hukuka uygunluğu noktasında önem arz etmekte olup, anılan Kanun’da ihalenin iptal edilmesi durumunda isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılması gerektiğine işaret edilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ile somut olay birlikte değerlendirilerek idarenin iptal gerekçesi ile sınırlı olarak yapılan incelemede, idarece ihalenin iptal gerekçesi olarak “teklif edilen birim yemek fiyatlarının diğer kamu kurumlarınca yapılan yemek ihalelerinde oluşan ortalama birim yemek fiyatlarının yemek bazında %200 oranının üzerinde olduğu” ile “ihale kapsamında çalışacak personel sayısı ve ücretlerinde güncellemeler yapılacağından 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda yer alan ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılması ilkesi, kamu yararı ve tasarruf tedbirleri de dikkate alınarak tüm tekliflerin reddedildiği” hususlarının gösterildiği,
- İhale dokümanını indiren 51 istekli olabilecek firmadan 19’unun şikâyete konu ihaleye teklif verdiği, 5 isteklinin geçici teminat mektubunun uygun olmadığından teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, 11 isteklinin de yeterlik bilgileri tablosu uygun olmadığından teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, diğer 3 isteklinin teklifinin geçerli olduğu, söz konusu 3 teklifin yaklaşık maliyetin altında olduğu anlaşılmıştır.
İhalenin iptaline yönelik idare işleminin gerekçeleri incelendiğinde;
- “Teklif edilen birim yemek fiyatlarının diğer kamu kurumlarınca yapılan yemek ihalelerinde oluşan ortalama birim yemek fiyatlarının yemek bazında %200 oranının üzerinde olduğu” gerekçesine ilişkin olarak; şikâyete konu ihalede Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin 8’inci maddesi uyarınca yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde, ihale konusu işi oluşturan iş kalemlerine ilişkin olarak piyasadan yapılacak fiyat araştırması kapsamında elde edilecek fiyat tekliflerinin aritmetik ortalaması alınmak suretiyle oluşturulan fiyatların esas alındığı, ancak söz konusu ihalede yaklaşık maliyete ilişkin fiyatların tespitinde diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer işlerdeki fiyatların esas alınmadığı, bu çerçevede ihale konusu işin piyasa fiyat araştırması için idare tarafından 41 firmaya teklif gönderildiği, toplam 9 firmadan teklif geldiği, en düşük fiyat teklif eden ilk 3 firmanın ortalaması alınarak yaklaşık maliyetin oluşturulduğu, yaklaşık maliyette “Öğle Yemeği, Akşam Yemeği, Kumanya”nın yemek birim fiyatının 204,17 TL olarak belirlendiği görülmüş olup, ihalede geçerli teklif sahibi 3 isteklinin de teklif ettiği yemek birim fiyatının, yaklaşık maliyetteki birim fiyatın (204,17 TL) altında olduğu, dolayısıyla söz konusu ihalede piyasa fiyat araştırması neticesinde yaklaşık maliyetin belirlendiği, ayrıca ihalenin iptal edilme gerekçesinde istekliler tarafından teklif edilen yemek birim fiyatlarının başka kamu kurumlarında yapılan yemek ihalelerindeki ortalama yemek birim fiyatlarının üzerinde olduğu ifade edilmekle birlikte bu hususa dayanak somut bilgi, belge veya değerlendirmenin de bulunmadığı anlaşıldığından, bahse konu gerekçeyle ihalenin iptal edilmesinin mevzuata uygun olmadığı sonucuna varılmıştır.
- “İhale kapsamında çalışacak personel sayısı ve ücretlerinde güncellemeler yapılacağından 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nda yer alan ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılması ilkesi, kamu yararı ve tasarruf tedbirleri” gerekçesine ilişkin olarak; ihale dokümanında ve yaklaşık maliyet cetvelinde ihale konusu işte çalışacak personel sayısının belirlendiği, her personel için brüt asgari ücretin yüzde kaç fazlası ücretin verileceğinin belirtildiği, iş kapsamında personel sayısı ve ücretlerinde ne şekilde değişiklikte bulunulacağı ve bu durumun ihale sürecine etkisine yönelik herhangi bir hesaplamaya yer verilmediği, 04.09.2024 tarihinde ihale yetkilisi tarafından onaylanan ihale onay belgesinde, başvuruya konu ihalenin yaklaşık maliyetinin 258.281.814,26 TL olarak belirtildiği görülmüş olup, ihale komisyonu kararında geçerli teklif olarak belirlenen üç teklifin de bu tutarın altında olduğu hususları göz önünde bulundurulduğunda ihalenin iptaline ilişkin söz konusu gerekçelerin mevzuata uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Öte yandan, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 53’üncü maddesinin (j) fıkrasının 9’uncu alt bendinde “Başvuru sahibinin iddialarının tamamında haklı bulunması halinde, Kurul kararı ile itirazen şikâyet başvuru bedelinin başvuru sahibine iadesine karar verilir. Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kuruma yazılı talebi üzerine, bu talep tarihini izleyen otuz gün içinde Kurum tarafından itirazen şikâyet başvuru bedelinin iadesi yapılır ve son ödeme tarihine kadar geçen süre için faiz işlemez. Diğer hallerde başvuru bedeli iade edilmez. Bu fıkranın (1) numaralı bendi uyarınca tahsil edilen bedel hiçbir durumda iade edilmez.” hükmü yer almaktadır.
Başvuru sahibi tarafından 157.733,00 TL başvuru bedelinin Kurum şikâyet gelirleri hesabına yatırıldığı görülmüştür. Yapılan incelemede anılan isteklinin itirazen şikâyete konu iddiasında haklı olduğu tespit edilmiş olup, Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde 157.733,00 TL’lik başvuru bedelinin iadesinin gerektiği anlaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 4734 sayılı Kanun’un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen otuz gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
1) İdarenin ihalenin iptali kararının iptaline,
2) Başvuru bedelinin Kurul kararının başvuru sahibine bildirimini izleyen otuz gün içinde başvuru sahibinin Kamu İhale Kurumuna yazılı talebi halinde iadesine,
Oybirliği ile karar verildi.
|
||||||||||