İHALE KARARI

Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.

İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle, tekliflerinin sınır değerin altında kalarak aşırı düşük teklif olarak belirlendiği, idare tarafından kendilerine analiz formatı gönderilerek aşırı düşük teklif açıklaması istendiği, açıklaması istenen iş kaleminin, idarece tasarlanan ve birden fazla iş kalemini ihtiva eden paçal iş kalemi olduğu ve kamu kurum ve kuruluşlarınca yayımlanmış birim fiyatlar ile uyumlu olmadığı, gönderilen analiz formatında yer alan iş kalemlerinde miktarların gösterilmediği ifade edilerek idareye şikayet başvurusunda bulunulduğu, idarece verilen cevapta analiz girdilerine ait miktarların isteklilerce tespit edilmesi gerektiğinin ifade edildiği, bu haliyle aşırı düşük açıklaması yapılmasının mümkün olmadığı, hem miktarların taraflarınca subjektif olarak belirlenmesinin hem de örneğin tek kalemde rulo tedariki olarak belirtilen madde içeriğinin gerçekte miktar ve nitelik olarak birbirinden farklı 8 ayrı malzemeden oluşması nedeniyle hem birim fiyatlardan hem de üretici/tedarikçi firmalardan bunun tek kalem olarak proforma fatura alınmasının mümkün olmayacağı ve bu hususun mevzuata aykırı olduğu, ayrıca tekliflerin alındıktan sonra yaklaşık maliyetin açıklandığı, bu hususun da girdi miktarlarının verilmemesine gerekçe gösterilemeyeceği, netice itibarıyla aşırı düşük açıklama istenen girdi miktarlarının idarece belirlenmemesinin mevzuata aykırı olduğu iddialarına yer verilmiştir.

A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.

İhale komisyonu;

a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir” hükmü,

Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği’nin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesinde “(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

b) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.

(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan ihalelerde ikinci fıkranın (a) veya (b) bendindeki seçeneklerden birisinin kullanılması zorunludur.

(5) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif açıklama istenilmeksizin reddedilecek tekliflere ilişkin alımlar listesinde yer alan işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.” hükmü,

Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi başlıklı 79’uncu maddesinde “…79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.  

79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir…” açıklaması,

İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;

a) Adı: Afşin-Elbistan B Termik Santralı 14AC10 ve 14AC20 Kül Konveyörünün Demontajının Yapılarak Mevcut Kül Konveyörüne İlave Edilmesi

b) Türü: Hizmet alımı

c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği

…

e) Miktarı: 14AC10 ve 14AC20 Kül Konveyörünün Demontajının Yapılarak Mevcut Kül Konveyörüne İlave Edilmesi

Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.

f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: Afşin-Elbistan B Termik Santrali İşletme Müdürlüğü Afşin/KAHRAMANMARAŞ” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “İşin yapılacağı yerin görülmesi” başlıklı 12’nci maddesinde “12.1. İşin yapılacağı yeri ve çevresini görmek, inceleme yapmak, teklifini hazırlamak ve taahhüde girmek için gerekli olabilecek tüm bilgileri temin etmek isteklinin sorumluluğundadır. İşyeri ve çevresinin görülmesiyle ilgili bütün masraflar istekliye aittir.

12.2.İstekli, işin yapılacağı yeri ve çevresini görmekle; işyerinin şekline ve mahiyetine, iklim şartlarına, işin gerçekleştirilebilmesi için yapılması gerekli çalışmaların ve kullanılacak malzemelerin miktar ve türü ile işyerine ulaşım ve şantiye kurmak için gerekli hususlarda maliyet ve zaman bakımından bilgi edinmiş; teklifini etkileyebilecek riskler, olağanüstü durumlar ve benzeri diğer unsurlara ilişkin gerekli her türlü bilgiyi almış sayılır.

12.3. İstekli veya temsilcilerinin işin yapılacağı yeri görmek istemesi halinde, işin gerçekleştirileceği binaya ve/veya araziye girilmesi için gerekli izinler İdare tarafından verilecektir.

12.4. Tekliflerin değerlendirilmesinde, isteklinin işin yapılacağı yeri incelediği ve teklifini buna göre hazırladığı kabul edilir.

Afşin-Elbistan B Termik Santrali İşletme Müdürlüğü” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Teklif fiyata dahil olan giderler” başlıklı 25’inci maddesinde “25.1. Sözleşmenin uygulanması sırasında, ilgili mevzuat gereğince ödenecek ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderleri teklif fiyatına dahildir.

25.2. 25.1. maddesinde yer alan gider kalemlerinde artış olması ya da benzeri yeni gider kalemlerinin oluşması hallerinde, teklif edilen fiyatın bu tür artış ya da farkları karşılayacak payı içerdiği kabul edilir. Yüklenici, bu artış ve farkları ileri sürerek herhangi bir hak talebinde bulunamaz.

25.3. Teklif fiyata dahil olan diğer giderler aşağıda belirtilmiştir:

25.3.1.Söz konusu ihalede, ihale tarihinden işin kabulünün yapılacağı tarihe kadar doğabilecek her türlü ulaşım, sigorta, vergi (KDV ile İhale Kararı Damga Vergisi hariç), resim, harç, stopaj, KKDF, yurt içi veya yurt dışı bankacılık masrafları, oluşabilecek gümrük giderleri, işçilik, varsa eğitim giderleri, malzeme-makine-teçhizat, revizyon, montaj, demontaj, test, analiz ve muayene masrafları, nakliye ve ambalajlama giderleri ile teknik şartnamede yüklenici tarafından temin edileceği/karşılanacağı belirtilen her türlü giderler teklif fiyatına dahildir. EÜAŞ; söz konusu ihalede, ihale tarihinden işin kabulünün yapılacağı tarihe kadar sözleşme bedeli dışında hiçbir ad altında başka bir ödeme yapmayacaktır. Sözleşme damga vergisi istekli tarafından, ihale karar damga vergisi ise EÜAŞ tarafından ödenecektir. 

25.4. Sözleşme konusu işin bedelinin ödenmesi aşamasında doğacak Katma Değer Vergisi (KDV), ilgili mevzuatı çerçevesinde İdare tarafından yükleniciye ayrıca ödenir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 33’üncü maddesinde “33.1. Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38’inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;

a) Verilen hizmetin ekonomik olması,

b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir.” düzenlemesi,

Teknik Şartname’nin “İşin konusu” başlıklı 1’inci maddesinde “Afşin-Elbistan B Termik Santrali mevcut kül konveyörünün döküş mesafesini uzatmak için, hizmet dışı atıl durumdaki kül konveyörünün (14AC10/20 Kül Konveyörü) tüm müştemilatı ile demontajının yapılması, demontajı yapılan malzemelerin/ekipmanların temizlik ve bakımlarının yapılarak mevcut kül konveyörüne (A11-12-13 Kül Konveyörleri) montajının yapılması (eklenmesi) ve gerekli elektrik-otomasyon entegrasyonunun yapılarak santral kül konveyörü sisteminin yekpare çalışır duruma getirilmesi için hizmet alımı işidir.” düzenlemesi,

Anılan Şartname’nin “Diğer hususlar” başlıklı maddesinde “2-Teklif Ekinde Verilecek Belgeler

İstekliler, teklif vermenden önce EÜAŞ Afşin Elbistan B Termik Santrali İşletme Müdürlüğüne giderek Kül Konveyör sistemi ve bu şartname kapsamındaki her türlü konu hakkında bilgi alabileceklerdir. Teklif hazırlamak ve taahhüde girmek için gerekli olabilecek tüm bilgileri temin etmek isteklinin sorumluluğundadır…” düzenlemesi yer almaktadır.

İdarece düzenlenen birim fiyat teklif cetveline aşağıda yer verilmektedir.

İdari Şartname’nin 2’nci maddesinde ihale konusu işin adının “Afşin-Elbistan B Termik Santralı 14AC10 ve 14AC20 Kül Konveyörünün Demontajının Yapılarak Mevcut Kül Konveyörüne İlave Edilmesi” olarak belirtilmiş olduğu, açık ihale usulü ve e-teklif alınmak suretiyle 22.08.2024 tarihinde ihalenin gerçekleştirildiği, bahse konu ihalede 9 adet ihale dokümanının indirildiği, ihaleye 5 istekli tarafından e-teklif verildiği, bir isteklinin iş deneyim belgesinin benzer işe uygun olmadığı gerekçesiyle, bir isteklinin iş deneyim belgesinin idarece istenen asgari iş deneyim tutarını sağlamadığı gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, başvuru sahibi Karakaya Endüstri Teknolojileri San ve Tic. Ltd. Şti. tarafından aşırı düşük teklif açıklaması sunulmadığı gerekçesiyle teklifinin reddedildiği, 3ab Enerji ve San. Tesisleri Tic. A.Ş.nin teklifinin ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak belirlendiği, Isımek Makina Kazan İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin ise ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif olarak belirlendiği anlaşılmıştır.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 38’inci maddesinde ifade edildiği üzere, ihale komisyonu tarafından, tekliflerin değerlendirilmesinden sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olduğunu belirlediği isteklilerden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceği hükme bağlanmıştır. Ayrıca ihale komisyonunca, anılan maddede belirtilen hususlar kapsamında yapılan yazılı açıklamalar dikkate alınmak suretiyle aşırı düşük tekliflerin değerlendirileceği belirtilmiş olup bu değerlendirme neticesinde, aşırı düşük teklif açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin tekliflerinin reddedileceği belirtilmiştir.

Bu çerçevede, Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79’uncu maddesinde, ihale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerine ilişkin olarak aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesi yönünde ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.

Bu kapsamda yapılan değerlendirme sonucu başvuru sahibi istekli Karakaya Endüstri Teknolojileri San. ve Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin sınır değerin altında kaldığı, idare tarafından birim fiyat teklif cetvelinde işin tek kalem olarak düzenlenmesi nedeniyle teklifte önemli görülen bileşenlerin Teknik Şartname’ye göre ayrıştırılarak tespit edilmesine ilişkin iç yazışma yapıldığı görülmüştür.

Akabinde teklifi sınır değerin altında kalan başvuru sahibine EKAP üzerinden 19.09.2024 tarihinde tebliğ edilen “Beyan edilen bilgileri tevsik eden belgelerin sunulması ve/veya numune/demonstrasyon işlemlerine ilişkin ürün örneklerinin verilmesi/kurulumların yapılması/aşırı düşük teklif açıklamalarının sunulması” konulu yazı ile aşırı düşük teklif açıklaması istenildiği, bahse konu yazıda “…İdari Şartnamenin "Aşırı Düşük Teklifler" başlıklı 33.maddesi gereği, Kamu İhale Genel Tebliği'nin "Hizmet alımı ihalelerinde aşırı tekliflerin değerlendirilmesi" başlıklı 79. maddesine göre Komisyonumuzca teklifte önemli olduğunu tespit ettiğimiz bileşenler MÜHENDİSLİK-PROJE, İNŞAAT, MEKANİK-ÇELİK ve ELEKTRİK-OTOMASYON olarak belirlenmiş olup, ekte belirtilen listedeki iş kalemleri için malzeme, tedarik ve işçilik maliyetlerinin ayrıntılı açıklamalarının belgelendirilmesi (bu belgelerin gerekli onay ve ibareleri taşıması) gerekmektedir…” ifadelerine yer verildiği ve teklifte önemli görülen bileşenlere ilişkin tablonun ekte yer aldığı görülmüştür.

Anılan yazı eki incelendiğinde, idare tarafında önemli teklif bileşeni olarak “Mühendislik ve proje işi”, “İnşaat”, “Mekanik-Çelik” ve “Elektrik-Otomasyon” başlıkları altında 4 ana başlığın belirlendiği, bu başlıklara ilişkin alt bileşenlerin yer aldığı görülmüştür. Anılan önemli teklif bileşenlerine ilişkin olarak tabloda alt bileşenlerin birimlerine yer verildiği ancak miktarlarına ilişkin olarak idarece herhangi bir bilgiye yer verilmediği anlaşılmıştır.

Bahse konu ihalenin birim fiyatlı sözleşmeye bağlanacak olan bir ihale olduğu ve birim fiyat teklif cetvelinin de tek satır olarak “Afşin-Elbistan B Termik Santralı İşletme Müdürlüğü 14AC10 ve 14AC20 Kül Konveyörünün Demontajının Yapılarak Mevcut Kül Konveyörüne İlave Edilmesi” olarak, biriminin de “adet” olarak düzenlendiği görülmüştür.

Kamu ihale mevzuatında ihale komisyonu tarafından, tekliflerin değerlendirilmesinden sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olduğunu belirlediği isteklilerden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıların yazılı olarak isteneceğinin hükme bağlandığı, birim fiyat veya götürü bedel teklif alınan hizmet alımı ihalelerinde aşırı düşük tekliflerin sorgulanmasına ilişkin olarak yapım işi ihalelerinde olduğu şekilde detaylı düzenlemelerin (açıklama istenilen/istenilmeyen iş kalemleri/girdilerinin belirlenmesi, analiz düzenlenmesi vb.) bulunmadığı, işin kapsamı ve niteliği göz önünde bulundurularak önemli teklif bileşenlerinin idarelerce belirleneceği, isteklilerin de ihale dokümanı düzenlemelerini dikkate almak suretiyle açıklama istenilen önemli teklif bileşenlerine ilişkin maliyetlerini açıklayacakları, mevzuat hükümlerine göre, idareler tarafından teklifte önemli görülen bileşenlerin tespitinin yapılması gerektiği, ancak bu bileşenlerin miktarlarına yönelik bir düzenleme yapmalarını zorunlu kılan mevzuat hükmü bulunmadığı, İdari Şartname’nin 12’nci maddesinde de belirtildiği üzere tekliflerin değerlendirilmesinde isteklilerin işin yapılacağı yeri gördüğü, incelediği ve teklifini oluştururken dokümanda yer alan düzenlemeleri dikkate alarak, malzemeleri, miktarını, ölçüsünü, niteliği vb. girdileri belirlediğinin kabul edildiği, bu konudaki sorumluluğun isteklilere ait olduğu ve isteklilerin bu hususları dikkate alarak aşırı düşük teklif açıklamalarını sunmaları gerektiği de dikkate alındığında başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.