KİK KARARI
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi:
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle; şikâyete konu olan ihalede, firmalarınca sunulan teklifin geçerli, en avantajlı ve yaklaşık maliyetin altında olduğu, fakat söz konusu ihalenin idarece, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak yeniden gerçekleştirilmesinin kamu menfaatlerine daha uygun olacağı gerekçesiyle iptal edildiği, ihalenin iptaline ilişkin kararın, mevzuatın idareye tanımış olduğu yetkinin sınırlarını aştığı, idarelerin ihaleyi iptal etme konusunda sınırsız bir yetkisinin olmadığı iddiasına yer verilmiştir.
İptal gerekçeleri ile sınırlı olarak yapılan inceleme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Temel ilkeler” başlıklı 5’inci maddesinde “İdareler, bu Kanuna göre yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu denetimini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılanmasını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Bütün tekliflerin reddedilmesi ve ihalenin iptali” başlıklı 39’uncu maddesinde “İhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.” hükmü,
Aynı Kanun’un “İhalenin karara bağlanması ve onaylanması” başlıklı 40’ıncı maddesinde “…İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.
İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder .
İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.” hükmü,
“Kesinleşen ihale kararlarının bildirilmesi” başlıklı 41’inci maddesinde “İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.
İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır…” hükmü,
“İhalelere yönelik başvurular” başlıklı 54’üncü maddesinde “…Şikâyet ve itirazen şikâyet başvuruları, dava açılmadan önce tüketilmesi zorunlu idari başvuru yollarıdır...” hükmü,
“Kuruma itirazen şikâyet başvurusu” başlıklı 56’ncı maddesinde “…Kurum itirazen şikayet başvurularını başvuru sahibinin iddiaları ile idarenin şikayet üzerine aldığı kararda belirlenen hususlar ve itiraz edilen işlemler bakımından eşit muamele ilkesinin ihlal edilip edilmediği açılarından inceler. İdare tarafından şikâyet veya itirazen şikayet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir...” hükmü,
İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in “Kurum tarafından inceleme” başlıklı 18’inci maddesinde “…(3) Şikayet veya itirazen şikayet başvurusu üzerine idare tarafından alınan ihalenin iptali kararına karşı yapılacak itirazen şikayet başvuruları ise idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı incelenir...” hükmü yer almaktadır.
İdari Şartname’nin “İhale konusu işe/alıma ilişkin bilgiler” başlıklı 2’nci maddesinde “2.1. İhale konusu işin/alımın;
a) Adı: 2024-2025 Yılı Kampanya Dönemi Patnos Kantarı Seyyar Pancar Boşaltma Makinalarının Pancar Boşaltma İşleri
b) Türü: Hizmet alımı
c) İlgili Uygulama Yönetmeliği: Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliği
ç) Yatırım proje no'su (yapım işlerinde): Bu madde boş bırakılmıştır.
d) Kodu:
e) Miktarı:
(+- %20 toleranslı ) 120.000 ton seyyar pancar boşaltma
Ayrıntılı bilgi idari şartnamenin ekinde yer almaktadır.
f) İşin yapılacağı/malın teslim edileceği yer: AĞRI ŞEKER FABRİKASI PATNOS BÖLGE ŞEFLİĞİ - PATNOS KANTARI” düzenlemesi,
Anılan Şartname’nin “İhale kararının onaylanması veya iptali” başlıklı 37’nci maddesinde “…37.3. İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder.
37.4. İhale; kararın ihale yetkilisince onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.” düzenlemesi bulunmaktadır.
İncelemeye konu olan ihalenin Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Ağrı Şeker Fabrikası Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen 2024-2025 kampanya döneminde tahmini 120.000 ton (+ %20 toleranslı) pancarın seyyar pancar boşaltma makinelerinde boşaltılması, makinaların bakımı ve revizyonunun yapılması işi olduğu, söz konusu ihalenin birim fiyat teklif alınmak üzere açık ihale usulü ile gerçekleştirildiği, anılan ihaleye 8 isteklinin teklif verdiği, 19.09.2023 tarihli ihale komisyonu kararında, teklifi sınır değer altında kalan 5 istekliden ikisinin sunmuş olduğu aşırı düşük teklif açıklamalarının uygun bulunmadığı, isteklilerden birinin aşırı düşük teklif açıklamasında bulunmadığı için tekliflerinin reddedildiği, kalan diğer iki isteklinin ise yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen iş deneyim belgesinin İdari Şartname’de düzenlenen benzer işe uygun olmadığı için tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı,
Teklifleri sınır değer üzerinde kalan üç istekliden ikisinin yeterlik bilgileri tablosunda beyan edilen iş deneyim belgesinin İdari Şartname’de düzenlenen benzer işe uygun olmadığı için tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı ve şikayete konu olan ihalede tek geçerli teklifin başvuru sahibi Kösedağ Group Yapı A.Ş. olduğu, ancak idarece aşağıda yer verilen gerekçelerle ihalenin iptal edilmesine karar verildiği anlaşılmıştır.
İsteklilere 23.09.2024 tarihinde tebliğ edilen “Bütün tekliflerin reddedilmesi sebebiyle ihalenin iptali” konulu yazı içeriğinde “…Her ne kadar Kösedağ Group Yapı A.Ş.nin 11.640.000,00TL’lik teklifi yaklaşık maliyetimizle uyumlu olsa da ihalenin Ton/TL. olarak çıkıldığından dolayı yukarıda da bahsedildiği gibi pancar boşaltma makinalarının bakım-onarım maliyetlerinin ve ayrıca teknik şartnamede bahsi geçen seyyar pancar boşaltma makineleri için kullanılacak olan elektrik, yakıt, yağ, revizyon için kullanılacak olan yedek parçaların ve diğer benzeri maliyetlerin yüklenici firma tarafından karşılanması yerine, bahse konu hizmet işinin ifasında gerekli olan yakıtın, elektriğin, yağın ve diğer tüm sarf malzemelerin fabrikamızca karşılanması ayrıca pancar boşaltma makinalarının bakım onarımlarının fabrika personelince yapılması ve bakım-onarım için gerekli olan tüm yedek parçaların yine fabrikaca temin edilmesi yoluyla ihalenin sadece personel çalıştırmaya dayalı hizmet alımı olarak çıkılması durumunda bu hizmet alımın yaklaşık maliyetinin dolayısıyla şirketimize maliyetinin çok daha düşük olacağı hesabından yola çıkarak şirketimiz ve kamu menfaati göz önünde tutularak, ihalenin personel çalıştırmaya hizmet alımı olarak çıkılmasına ve bu ihalenin iptal edilmesine karar verilmiştir.” ifadelerinin yer aldığı görülmüştür.
İdarece Kuruma gönderilen ihale işlem dosyasında söz konusu iptal kararı üzerine idare tarafından 2024/1222557 İKN’li “Otomatik (Sabit) Seyyar, Patnos Seyyar Pancar Boşaltma Makinalarının Operatör Belgeli Personel Çalıştırılması Hizmet Alımı (+-%20 toleranslı)” 3/g istisna kapsamında ve pazarlık ihale usulü ile personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalesine çıkıldığı, 17.09.2024 tarihli ihale komisyonu kararında, başvuru sahibi Kösedağ Group Yapı A.Ş.nin tek geçerli teklif sahibi olduğu ve ihalenin üzerinde bırakıldığı anlaşılmıştır.
İtirazen şikâyete konu edilen ihalenin yaklaşık maliyetinin 13.050.000,00 TL olarak belirlendiği ve başvuru sahibi isteklinin teklif bedelinin 11.640.000,00 TL olduğu, söz konusu ihalenin idarece iptal edilmesi ardından çıkılan 2024/1222557 İKN’li ihalenin yaklaşık maliyetinin ise 7.341.000,00 TL olarak tespit edildiği ve anılan isteklinin teklif bedelinin 6.930.331,80 TL olduğu görülmüştür.
Ayrıca Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Genel Müdürlüğü Ağrı Şeker Fabrikası tarafından Kuruma hitaben gönderilen 19.11.2024 tarihli ve “2024/902569 ve 2024/893795 İKN’li ihaleler hakkında” konulu yazısında “2024/902569 İKN’li “Fabrika Kantarı Seyyar Pancar Boşaltma Makinaları Pancar Boşaltma İşleri- Otomatik (Sabit) Pancar Boşaltma Tesisi İşletme ve Temizlik İşleri” ve 2024/893795 İKN’li “2024-2025 Yılı Kampanya Dönemi Patnos Kantarı Seyyar Pancar Boşaltma Makinalarının Pancar Boşaltma İşleri” ihalelerimizin toplam yaklaşık maliyeti 37.462.500,00 TL olup maliyetin işçilik üzerinden çıkılmasında çok daha düşük olacağına karar verilip ihaleler iptal edilmiştir. Daha sonra her iki ihale birleştirilip kendi yönetmeliğimiz (3-g istisna) kapsamında 2024/1222557 İKN’li Merkez kantarı otomatik (sabit) seyyar, Patnos seyyar pancar boşaltma makinalarının operatör belgeli personel çalıştırılması hizmet alımı maliyet ile (6.930.331,80 TL) ihale edildiğini…” bilgilerine yer verildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kanun’un 39’uncu maddesinde, ihale komisyonu kararı üzerine idarenin verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbest olduğu hüküm altına alınmıştır. Ayrıca, idarenin bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmeyeceği de belirtilmiştir. Bununla birlikte, idareye bu konuda tanınan serbesti ve takdir yetkisi kuşkusuz ki sınırsız olmayıp, hizmet gerekleri ve kamu yararı çerçevesinde hareket edilerek anılan serbestiye ilişkin yetkinin kullanılması gerekmektedir. Dolayısıyla, ihalenin iptali işlemlerinde objektif olarak hukuki açıdan denetlenebilir gerekçe veya gerekçelerin bulunması bir ön koşul niteliği taşımaktadır. Zira, Anayasa’nın 125’inci maddesinin birinci fıkrasında, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu hüküm altına alınmış olup, idarenin eylem ve işlemlerinin hukukilik denetimi de ancak bunların bir gerekçeye dayanması durumunda gerçekleştirilebilecektir.
Kamu İhale Kurumu tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin inceleme ise dava açılmadan önce tüketilmesi gereken zorunlu idari başvuru yolu niteliğinde olup, Kurum tarafından ihale sürecindeki işlemlerin hukukilik denetimi de yine bu işlemlerin gerekçeleri üzerinden yapılmaktadır.
Nitekim, 4734 sayılı Kanun’un 56’ncı maddesinin ikinci fıkrasında yukarıda aktarılan tespit ve değerlendirmelere uygun olarak, ihalenin iptali işleminin gerekçesine vurgu yapılmış ve idare tarafından şikâyet veya itirazen şikâyet üzerine alınan ihalenin iptal edilmesi işlemine karşı yapılacak itirazen şikâyet başvurularının Kurum tarafından idarenin iptal gerekçeleriyle sınırlı inceleneceği hüküm altına alınmıştır. Benzer bir hükme İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesinin üçüncü fıkrasında da yer verilmiştir.
Aktarılan hükümler çerçevesinde idarenin ihalenin iptali kararına ilişkin gerekçesinin ise; şikâyete konu olan ihalenin personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı olarak çıkılması durumunda yaklaşık maliyetin daha düşük olacağı ve dolayısıyla söz konusu işin daha düşük fiyatla gerçekleşeceği, dolayısıyla kamu menfaati de göz önünde tutulduğu hususları ile ihalenin iptali kararının dayanağı olduğu görülmüştür.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve tespitler çerçevesinde uyuşmazlık konusu incelendiğinde; idarenin ihalenin iptali kararında kullandığı takdir yetkisinde kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı bir husus tespit edilemediği anlaşıldığından, başvuru sahibinin iddiasının yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
www.ihalekik.com / www.ihaledanismani.com
|
||||||||||